Di tích khu mộ Nguyễn Thái Học và các chiến sĩ trong cuộc khởi nghĩa Yên Bái
Di tích khu mộ Nguyễn Thái Học và các chiến sĩ trong cuộc khởi nghĩa Yên Bái năm 1930 (gọi tắt là di tích Nguyễn Thái Học), nằm trong khuôn viên công viên Yên Hoà (rộng 30 ha ), bên cạnh đại lộ mang tên nhà yêu nước Nguyễn Thái Học, thuộc phường Nguyễn Thái Học, thành phố Yên Bái.
Khu di tích.
Ban đầu khu mộ là vùng đất tận cùng của nghĩa trang thị xã, một vùng hoang sơ thuộc tổng Bách Lẫm, phủ Trấn Yên, tỉnh Yên Bái. Sau 1954 chính quyền địa phương tập trung cả hài cốt của dân công bộ đội hy sinh trong cuộc kháng chiến chống Pháp vào khu vực này để xây đài, bia mộ.
Với sự đánh giá cao tinh thần đấu tranh xả thân vì đất nước của các nghĩa sĩ đồng thời làm nhiệm vụ giữ gìn, tôn vinh tinh thần đấu tranh và sự hy sinh cao cả của Nguyễn Thái Học và các đồng chí của ông, đúng vào dịp kỷ niệm 60 năm Ngày khởi nghĩa Yên Bái Nhà nước ta đã quyết định công nhận đây là khu di tích lịch sử cấp Quốc gia. Từ đó, khu di tích đã từng bước được tu bổ, tôn tạo để tưởng nhớ tới các vị anh hùng nghĩa sĩ. Cho đến nay, khu di tích đã hình thành và khang trang với tổng diện tích là: 10.391m2 với khu lăng mộ, khu tượng đài, bia tưởng niệm, khu nhà đón khách và khuôn viên cây xanh.
Sau hai đợt xử chém 17 nghĩa sĩ của ta tại khu lính tập (nhà máy chè Yên Bái hiện nay, thực dân Pháp đã chất thi thể các nghĩa sĩ lên xe bò đẩy vào khu đất cuối cùng của nghĩa địa đào hố chôn tập thể và cử người canh gác cẩn thận không cho ai đến gần lấy xác hay nhang khói. Đến nay, 2 ngôi mộ tập thể này hài cốt của 17 vị nghĩa sĩ vẫn còn nguyên vẹn trong khu di tích. Đây là nơi để du khách thập phương đến tham quan, thắp nén hương thơm tưởng nhớ tới các vị anh hùng tiền liệt.
Riêng đối với người dân Yên Bái như đã thành lệ, cứ mùng 1 ngày rằm hằng tháng, bà con lại đến dâng hương, dâng hoa cầu khấn các vị anh hùng phù hộ cho thân nhân, con người và mảnh đất Yên Bái, họ coi đây như các vị thánh nhân. Hằng năm, cứ đến ngày giỗ của các anh hùng nghĩa sĩ (8/5;17/6 ) và ngày khởi nghĩa (10/2)… đều có các đoàn đại biểu đến thăm viếng và tổ chức long trọng lễ tưởng niệm những người con đã dâng hiến trọn đời cho độc lập tự do của Tổ quốc.
VŨ HƯƠNG (ST)
Quân khu 1
