Độc đáo Lễ hội Nhảy lửa
QK2 – Lễ hội Nhảy lửa của người Pà Thẻn ở Chiêm Hóa (Tuyên Quang) là tín ngưỡng nguyên thủy sơ khai, niềm tin vào thế giới thần linh và những thế lực siêu nhiên. Lễ hội thường diễn ra vào những lúc nông nhàn, được bắt đầu từ tháng 10 âm lịch cho tới tháng Giêng năm sau. Người Pà Thẻn quan niệm xung quanh họ có các vị thần che chở, giúp họ vượt qua nguy hiểm để tồn tại và mưu sinh, trong đó vị thần tối cao là thần lửa và lửa mang lại sự may mắn, ấm no cho họ, vì vậy khi lễ hội nhảy lửa diễn ra thì tất cả mọi người trong bản đều có mặt để hò reo, cổ vũ.
Vũ điệu hoa lửa của các chàng trai Pà Thẻn.
Nghi lễ được tổ chức ở một khoảng sân chung, rộng ở thôn và chia làm hai phần: nghi lễ cúng trước khi mặt trời lặn diễn ra khoảng 3 – 4 tiếng và nhảy lửa sau khi trời tối diễn ra trong khoảng 1 tiếng. Phần đầu, thầy cúng gọi mời thần linh và “âm binh” tới tham gia lễ và nhập vào các học trò. Thầy ngồi trên một chiếc ghế dài để cúng thần linh, tay cầm que sắt gõ vào một thanh sắt phía dưới ghế, phát ra những âm thanh gấp gáp liên tục từ 3 đến 4 giờ đồng hồ. Trước mỗi buổi lễ, thầy mo cúng khấn thần linh phù phép cho những người đàn ông Pà Thẻn có được sức mạnh phi thường để nhảy vào đống lửa.
Phần hai là nghi lễ nhảy lửa diễn ra từ khi mặt trời lặn. Lúc này, một đống lửa to đã được đốt sẵn cháy thành than đỏ rực ngay gần đó. Những người tham gia nhảy lửa sẽ thay nhau nhảy vào đống than hồng, dùng cả tay và chân trần để phá cho tới khi tàn lửa. Khi nhảy, họ nhắm mắt và như được thần dẫn đi nên bản thân họ không biết là đang lao vào đống lửa. Vì thế, sau khi nhảy vào lửa, chân tay họ không hề bị bỏng, đau đớn hay trầy xước.
Sau khi đống lửa tàn, thầy cúng chiêu mộ các học trò về lại hàng chiếu phía sau để kết thúc lễ. Họ cảm ơn các vị thần đã tới dự lễ chung vui cùng dân làng, cầu mong các vị thần phù hộ cho dân làng được ấm no, mạnh khỏe, hẹn lần nhảy lửa sau sẽ lại mời các thần xuống tham gia.
Với giá trị văn hóa đặc sắc, năm 2013 “Lễ hội nhảy lửa” của người Pà Thẻn được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia, đây cũng là điểm nhấn để thu hút khách du lịch trong và ngoài nước đến với xã Hồng Quang nói riêng và huyện Lâm Bình nói chung.
NGỌC LINH
Quân khu 1
