QK2 – Tháng 2-1950, trước yêu cầu của cách mạng, Chính phủ quyết định hợp nhất 2 tỉnh Vĩnh Yên và Phúc Yên thành tỉnh Vĩnh Phúc. Sau khi được thành lập, Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc đã chủ trương tăng cường xây dựng bộ đội địa phương, phát triển dân quân du kích và quyết định sáp nhập 3 Đại đội Bộ đội địa phương (460, 465 và 480) của 2 tỉnh Vĩnh Yên và Phúc Yên thành lập Tiểu đoàn 64 (là đơn vị bộ đội địa phương đầu tiên của tỉnh). Đêm 13-6-1950, sau khi làm lễ ra mắt tại thôn Song Vân, xã Nguyễn Huệ (Nay là xã Vân Trục, huyện Lập Thạch), Tiểu đoàn đã tổ chức ra quân chiến đấu trận đầu tiêu diệt toàn bộ quân địch ở đồn Sơn Kiệu “bằng lối đánh công kiên”. Chiến thắng trận đầu của Tiểu đoàn 64 thể hiện sức mạnh và khả năng chiến đấu của bộ đội địa phương. Đồng thời đánh dấu một mốc son lịch sử quan trọng, ghi nhận sự khởi đầu cho hàng loạt chiến công sau này của quân và dân Vĩnh Phúc.

Bộ CHQS tỉnh Vĩnh Phúc thi sáng tạo kỹ thuật năm 2019.

Trải qua 69 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành dưới sự lãnh đạo của Đảng, trực tiếp là của Tỉnh ủy – HĐND – UBND; được nhân dân hết lòng tin yêu, đùm bọc, LLVT tỉnh Vĩnh Phúc đã không ngừng lớn mạnh, trưởng thành về mọi mặt, luôn luôn xứng đáng là lực lượng chính trị tin cậy, lực lượng chiến đấu trung thành của Đảng, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong tỉnh.

Qua 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp đầy hy sinh, gian khổ nhưng hết sức vẻ vang, dưới sự lãnh đạo của Đảng, trực tiếp là Tỉnh ủy tỉnh Vĩnh Phúc, quân và dân trong tỉnh đã phối hợp cùng bộ đội chủ lực chiến đấu 6.122 trận lớn nhỏ, tiêu diệt 15.887 tên địch, gọi hàng và làm tan rã hơn 10.000 tên, phá huỷ và làm hư hỏng 285 xe quân sự, phá 209 đồn bốt, tháp canh, thu 17.303 khẩu súng, pháo các loại. Nhiều trận đánh của quân và dân Vĩnh Phúc đã mãi mãi ghi vào trang sử truyền thống của QĐND Việt Nam như các trận: Xuân Trạch (Lập Thạch năm 1950), trận Núi Đanh (Vĩnh Yên năm 1951), trận Thằn Lằn (Kim Anh năm 1952). Thành tích của quân và dân Vĩnh Phúc đã góp phần cùng quân và dân cả nước kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và can thiệp Mỹ, mà đỉnh cao là chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu.

Kế thừa và phát huy truyền thống quật cường, bất khuất của dân tộc, LLVT và nhân dân Vĩnh Phúc đã cùng quân và dân cả nước vừa đẩy mạnh sự nghiệp xây dựng CNXH ở miền Bắc vừa tiếp tục kháng chiến chống Mỹ giải phóng miền nam, thống nhất đất nước. Với tinh thần chiến đấu bền bỉ và anh dũng “Không có gì quí hơn độc lập tự do”, “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”, dưới sự lãnh đạo của Đảng, LLVT và nhân dân Vĩnh Phúc luôn nêu cao tinh thần “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, đã động viên và tiễn đưa 12 vạn thanh niên ưu tú của quê hương hăng hái lên đường tòng quân giết giặc (vượt chỉ tiêu tuyển quân 117%), huy động gần 4.000 thanh niên nam, nữ tham gia lực lượng thanh niên xung phong phục vụ chiến đấu trên khắp chiến trường Nam, Bắc. Trong chiến đấu và phục vụ chiến đấu, nhiều đồng chí đã mưu trí, dũng cảm, chiến đấu kiên cường, lập công xuất sắc tiêu biểu như anh hùng liệt sĩ Nguyễn Viết Xuân, Trần Văn Thọ, Lê Xuân Tấu, Vũ Thanh Sơn, Nguyễn Văn Thực… Gần một vạn đồng chí đã anh dũng hy sinh hoặc để lại một phần xương máu của mình trên khắp nẻo đường đất nước và trên nước bạn anh em. Ở hậu phương LLVT và nhân dân Vĩnh Phúc luôn “Chắc tay súng, vững tay búa, tay cày” hăng hái thi đua lao động sản xuất, xây dựng quê hương thành hậu phương vững chắc chi viện, kịp thời cho tiền tuyến lớn Miền Nam. Để chủ động sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi trước sự leo thang đánh phá của đế quốc Mỹ ra miền Bắc, bộ đội địa phương và dân quân du kích là lực lượng nòng cốt cho phong trào toàn dân đánh giặc. Với tinh thần cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu cao, do vậy trong chiến đấu chống chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ trên địa bàn Vĩnh Phúc, LLVT và nhân dân trong tỉnh đã phối hợp với lực lượng phòng không không quân của bộ đội chủ lực chiến đấu 783 trận, tiêu diệt 120 máy bay địch (trong đó có 2 pháo đài bay B52 và 1 chiếc F111)… Những chiến công oanh liệt của quân và dân Vĩnh Phúc đã góp phần cùng quân và dân cả nước kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước mà đỉnh cao là cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975.

Ghi nhận sự cống hiến và hy sinh to lớn của lớp lớp các thế hệ quân và dân Vĩnh Phúc trong các cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc, LLVT và nhân dân trong tỉnh có 72 đơn vị và 23 cá nhân đã vinh dự được Đảng, Nhà nước ta phong tặng Danh hiệu cao quý “Anh hùng LLVT nhân dân”; 1.469 mẹ được phong tặng danh hiệu Mẹ Việt Nam Anh hùng”; trên 26 ngàn lượt tập thể, cá nhân được tặng thưởng Huân, Huy chương các loại…

Để tiếp tục xây dựng LLVT tỉnh vững mạnh toàn diện, Đảng ủy – Bộ CHQS tỉnh tập trung quán triệt đầy đủ các nghị quyết, chỉ thị của các cấp ủy Đảng về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, nhất là nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ trong giai đoạn hiện nay; tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng, giáo dục truyền thống; chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương, tổ chức có hiệu quả toàn diện các mặt công tác quân sự – quốc phòng địa phương; duy trì nghiêm nền nếp, chế độ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu; phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng nắm chắc tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, xử lý có hiệu quả các vụ việc phát sinh ngay từ cơ sở; tăng cường làm công tác dân vận; không ngừng nâng cao đời sống bộ đội; bảo đảm tốt công tác hậu cần, kỹ thuật…

            Đại tá NGUYỄN THẾ HẢI 
 Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Vĩnh Phúc