QK2 – Cách đây đúng 30 năm, ngày 17/6/1994, Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ (Đội Quy tập) thuộc Cục Chính trị Quân khu 2 được thành lập theo Chỉ thị của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và Biên bản ký kết giữa Ủy ban liên Chính phủ nước Cộng hòa XHCN Việt Nam với Nước CHDCND Lào về việc tìm kiếm, cất bốc, di chuyển hài cốt liệt sỹ (HCLS) quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh trên đất nước Lào về Việt Nam.  

Cán bộ, nhân viên Đội Quy tập cất bốc hài cốt liệt sỹ trên nước bạn Lào.

Ngay khi thành lập, Đội Quy tập được giao nhiệm vụ tiến hành khảo sát, xác minh, tìm kiếm, cất bốc và di chuyển HCLS hy sinh trong các cuộc kháng chiến tại 6 tỉnh Bắc Lào về nước. Đây là nhiệm vụ có ý nghĩa thiêng liêng cao cả nhưng cũng hết sức khó khăn, phức tạp bởi địa bàn hoạt động rộng, địa hình rừng núi hiểm trở, thời tiết khí hậu khắc nghiệt, có đường biên giới dài tiếp giáp với 4 nước Thái Lan, Myanmar, Trung Quốc và Việt Nam; giao thông đi lại hiểm trở; tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn còn tiềm ẩn những yếu tố phức tạp; đời sống của nhân dân Bắc Lào còn gặp nhiều khó khăn… Bên cạnh đó, hồ sơ lưu trữ thông tin về mộ liệt sỹ không có hoặc không đầy đủ; sơ đồ mộ chí thiếu và độ chính xác thấp; nguồn thông tin chủ yếu dựa vào nhân dân, đồng đội chiến đấu cũ và thân nhân các gia đình liệt sỹ cung cấp. Mặt khác, trong các giai đoạn trước khi Đội được thành lập (1975-1976) và (1985-1986), các đơn vị ở khu vực Bắc Lào đã tổ chức 2 đợt quy tập HCLS đưa về an táng tại Nghĩa trang Mường Xày (U Đôm Xay), do vậy việc xác định thông tin về số lượng hài cốt và số mộ liệt sỹ còn lại ở các địa bàn hết sức khó khăn.  

Để hoàn thành tốt nhiệm vụ, suốt 30 năm qua, cấp ủy, chỉ huy đơn vị luôn xác định nhiệm vụ quy tập HCLS là truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” của dân tộc Việt Nam; đáp ứng nguyện vọng của đông đảo quần chúng nhân dân và thân nhân các gia đình liệt sỹ, góp phần quan trọng vào việc giữ vững và củng cố tình đoàn kết hữu nghị giữa hai nước Việt Nam – Lào. Vì vậy, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, cấp ủy, chỉ huy Đội luôn quán triệt, nắm chắc các hướng dẫn, quy định của các cấp về công tác thương binh liệt sỹ, về công tác quy tập, di chuyển HCLS quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào về Việt Nam; bám sát thực tiễn; đề ra chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bảo đảm chặt chẽ, nghiêm túc, toàn diện, thiết thực và hiệu quả. 

Cùng với nhiệm vụ phối hợp tìm kiếm, cất bốc, di chuyển HCLS; những năm gần đây, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Ban Chỉ đạo 515 Quân khu, Đội Quy tập đã chủ động phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, cơ quan chức năng và nhân dân địa phương, nhất là Ban công tác Đặc biệt cấp huyện, cấp tỉnh trên địa bàn Bắc Lào để thống nhất nội dung, chương trình làm việc; tổ chức tốt các hoạt động tuyên truyền, học tập cho cán bộ, nhân viên thực hiện các quy định về pháp luật trên đất Bạn; thường xuyên bám nắm địa bàn, làm tốt công tác dân vận, chủ động tích cực tham gia giúp đỡ Bạn xây dựng cơ sở địa phương vững mạnh.

Bằng trách nhiệm và tấm lòng tri ân các liệt sỹ còn nằm lại ở cánh rừng nước Bạn, mỗi khi có thông tin, cán bộ, nhân viên Đội Quy tập đã không quản khó khăn vất vả, lội suối băng rừng tìm kiếm, cất bốc, quy tập. Mỗi khi tìm thấy liệt sỹ, cán bộ, nhân viên của Đội như thể tìm được người thân, rưng rưng xúc động với tấm lòng thành kính tri ân; tổ chức gói buộc cẩn thận, chu đáo, phối hợp với các lực lượng liên quan, trực tiếp tham mưu tổ chức lễ bàn giao, đưa tiễn, truy điệu và an táng trang trọng, theo đúng phong tục, tập quán, bảo đảm thời gian, an toàn tuyệt đối về người, phương tiện, trang bị và tài liệu. Tổ chức đón tiếp hàng trăm thân nhân các gia đình, trong đó có nhiều gia đình sang tận đất nước Lào để thăm hỏi và xác minh, tìm kiếm thông tin; trả lời hàng trăm đơn thư thăm hỏi về thông tin quy tập mộ liệt sỹ. Từ năm 1994 đến nay, đơn vị đã xác minh thông tin về mộ ở hàng nghìn lượt bản, huyện thuộc 6 tỉnh Bắc Lào. Đã xử lý đào bới tại 4.500 điểm có thông tin về mộ liệt sỹ với khối lượng hàng vạn m3 đất, đá. Kết quả đã tìm kiếm, quy tập được 1.835 HCLS (trong đó có 387 HCLS có danh tính, đã bàn giao cho 25 tỉnh, thành phố trên cả nước).

Ghi nhận thành quả nỗ lực phấn đấu của Đội Quy tập mộ liệt sỹ 30 năm qua, tập thể đơn vị đã vinh dự được tặng thưởng 4 Huân chương Chiến công: Hạng Nhất, Nhì, Ba; 5 Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (2018, 2020, 2021, 2022, 2024); Cờ thi đua của Ban Thường vụ Quân ủy Trung ương (2020); 8 năm liền được Quân khu tặng danh hiệu Đơn vị Quyết thắng (từ 2016 – 2023). Đảng và Nhà nước CHDCND Lào tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba (2007), Huân chương Hữu Nghị Lào – Việt (2013); Cá nhân có 4 đồng chí được Đảng và Nhà nước CHDCND Lào tặng thưởng Huân chương Hữu Nghị Lào – Việt cùng nhiều phần thưởng cao quý khác… Những phần thưởng đó đã là nguồn động viên, cổ vũ tinh thần to lớn để các thế hệ cán bộ, nhân viên Đội quy tập mộ Liệt sỹ hôm nay tiếp tục phấn đấu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong thời gian tới. 

Đại tá DƯ CÔNG THỊNH, Đội trưởng Đội Quy tập Mộ Liệt sỹ