QK2 – Trong số hàng trăm đại biểu dự Hội thảo khoa học cấp Quốc gia với chủ đề “Chiến thắng Điện Biên Phủ với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”, có một nhân chứng lịch sử tuy đã 96 tuổi đời, 77 năm tuổi Đảng, nhưng dáng đi khỏe mạnh, giọng nói vẫn sang sảng, nhớ như in, kể từng chi tiết nhỏ về Chiến dịch Điện Biên Phủ cách đây 70 năm về trước. Đó là Đại tá Nguyễn Hữu Tài, nguyên Chủ nhiệm Chính trị Trung đoàn 209, Đại đoàn 312, hiện trú tại đường Điện Biên Phủ, phường Điện Biên, Quận Ba Đình, Hà Nội.

Đại tá Nguyễn Hữu Tài.

Cụ Tài kể: Ngày 6 tháng 4 năm 1954, tôi nhận được điện thoại của cấp trên chỉ định tôi đi với anh Hoàng Cầm, Trung đoàn trưởng về Sở chỉ huy Chiến dịch họp Hội nghị sơ kết hai đợt chiến dịch. Tình hình bộ đội lúc ấy có nhiều khó khăn, sau nhiều ngày đêm kéo pháo vào, kéo pháo ra, xây dựng trận địa, nhiều đêm không ngủ, ăn uống lại thiếu thốn, nên hết sức lo lắng.

Tại Sở chỉ huy Chiến dịch, chúng tôi được thông báo: Đảng uỷ và Bộ Chỉ huy Mặt trận mở Hội nghị sơ kết sau hai đợt tiến công, rút kinh nghiệm các trận đánh vừa qua và bàn các biện pháp chiến đấu bảo đảm cho chiến dịch toàn thắng, trong đó có cuộc vận động chính trị: “Nâng cao quyết tâm, khắc phục tư tưởng hữu khuynh tiêu cực, đảm bảo chiến dịch toàn thắng”.

Mở đầu Hội nghị, đồng chí Hoàng Văn Thái, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Tham mưu trưởng Chiến dịch báo cáo tổng hợp tình hình các chiến trường trên toàn quốc, tình hình ta và địch trên mặt trận Điện Biên Phủ, những thắng lợi đã đạt được và những mặt còn hạn chế, những trận đánh không thành công.

Trong Hội nghị, bài nói chuyện của Đại tướng Tổng Tư lệnh, Chỉ huy Trưởng Chiến dịch Võ Nguyên Giáp rất ấn tượng và sâu sắc. Đại tướng biểu dương những ưu điểm và thắng lợi đã đạt được sau 2 đợt tiến công; phân tích những khó khăn, khuyết điểm của ta một cách sâu sắc, nhất là những khuyết điểm của một số đơn vị trong các trận đánh trên cao điểm phía Đông. Đồng chí nói: Phạm những khuyết điểm trên không phải do cán bộ chưa có kinh nghiệm mà do không triệt để chấp hành mệnh lệnh, thiếu trách nhiệm, thiếu quyết tâm là nguồn gốc của những khuyết điểm vừa qua.

Qua Hội nghị mọi người đều thấm thía những khuyết điểm mà mình phạm phải, thấy rõ những lời phê bình, nhận xét nghiêm khắc nhưng chí tình của Bí thư Đảng uỷ Mặt trận là cần thiết để tiếp sức cho từng người hoàn thành nhiệm vụ. Hội nghị cũng bàn bạc, tỏ rõ quyết tâm thực hiện thắng lợi đợt tổng công kích, kết thúc số phận toàn bộ quân địch trong Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ và bày tỏ ý chí thống nhất, lòng quyết tâm cao độ.

Mặt khác, Hội nghị còn chỉ ra những nhiệm vụ cụ thể phải làm ngay đó là: Củng cố trận địa, đánh lấn, bắn tỉa, đoạt dù tiếp tế của địch, đào hào cắt sân bay, pháo kích và nhấn mạnh phải chăm lo bảo đảm đời sống vật chất và tinh thần để bộ đội đủ sức chiến đấu dài ngày… Hội nghị tuy ngắn nhưng thật bổ ích đối với tất cả mọi người. Sau những giờ phút căng thẳng, Hội nghị đã chuyển sang không khí quyết tâm và tin tưởng.

Sáng hôm sau, chúng tôi làm việc với anh Văn (Đại tướng Võ Nguyên Giáp). Đại tướng tươi cười niềm nở đón tiếp chúng tôi. Anh Hoàng Cầm báo cáo tình hình Trung đoàn 209 qua các trận chiến đấu thắng lợi từ Him Lam đến đồi D1, đặc biệt là chiến đấu phòng ngự ở đồi D1, đánh lui các cuộc phản kích của địch và chi viện cho đơn vị bạn ở C1. Đại tướng chăm chú nghe và hỏi kỹ các chi tiết về địa hình, đời sống của bộ đội. Đại tướng đặc biệt quan tâm đến tình hình ăn uống, sức khoẻ, nơi ăn nghỉ trong công sự ở trận địa phòng ngự đồi D1.

Trở về đơn vị, chúng tôi đã báo cáo với Đảng uỷ Trung đoàn về tinh thần và quyết tâm của Hội nghị. Ngay sau đó, các đợt sinh hoạt kiểm điểm của các cấp uỷ đến Chi bộ, nêu lên thành tích, ưu điểm và những thiếu sót trong thời gian vừa qua. Từng Đảng uỷ viên trong Trung đoàn đều liên hệ tự kiểm điểm chức trách của mình, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ.

Sau các cuộc hội nghị phê bình và tự phê bình của Đảng uỷ Trung đoàn, Tiểu đoàn và các Chi bộ, toàn đơn vị bừng lên khí thế chiến đấu mới, quyết tâm được nâng cao, phong trào thi đua bắn tỉa, đoạt dù chiến lợi phẩm sôi nổi khắp các đơn vị. Cùng với đó là việc củng cố hầm hào, công sự, bảo đảm an toàn nơi nghỉ ngơi cho mọi cán bộ và chiến sĩ, đồng thời tích cực chuẩn bị cho đợt 3 của chiến dịch.

Đêm 6 tháng 5, Tiểu đoàn 130 chưa tiêu diệt cứ điểm 507 trong cụm phòng thủ Elian 10 của địch (gồm các cứ điểm 506, 507, 508, 509), nằm dưới chân đồi A1 bên tả ngạn sông Nậm Rốm, sát cầu Mường Thanh. 30 quả bộc phá đã sử dụng hết nhưng phía trước vẫn còn hàng rào dây thép gai bùng nhùng cản trở quân ta xung phong. Chiều tối hôm trước, địch đã rải thêm lớp rào dây thép gai bùng nhùng nhưng ta không phát hiện được. Bộ đội ta ùn lại trước cửa mở. Trời gần sáng, thấy tình hình bất lợi, Trung đoàn trưởng Hoàng Cầm lệnh cho Tiểu đoàn 130 ngừng tiến công và giữ vững trận địa.

Đồng chí Trần Quân Lập, Bí thư Đảng uỷ Trung đoàn triệu tập các Đảng uỷ viên đến hội ý. Với tinh thần quyết tâm cao, sau khi phân tích tình hình, Đảng uỷ thấy khả năng Trung đoàn vẫn có thể giành thắng lợi trong điều kiện tác chiến ban ngày, nên nhất trí thông qua quyết tâm của Trung đoàn trưởng đề nghị cấp trên cho tiếp tục tiến công vào ban ngày.

Đánh ban ngày là một tiền lệ mới nên Bộ Tư lệnh Đại đoàn chưa chuẩn y. Đảng ủy Trung đoàn đề nghị tiếp tục cho đánh ban ngày. Sau 2 lần đề nghị, Bộ Tư lệnh Đại đoàn mới đồng ý cho tiến công và báo cáo lên Bộ Chỉ huy Chiến dịch và được chuẩn y, lệnh nổ súng vào 14 giờ ngày 7 tháng 5, lệnh cho pháo binh chiến dịch, các loại pháo cối của Đại đoàn yểm trợ cho Trung đoàn 209 tiến công cứ điểm 507.

15 giờ ngày 7 tháng 5, các đại đoàn được lệnh không cần đợi trời tối, lập tức mở cuộc tổng công kích vào Mường Thanh. Khi có lệnh tổng công kích thì Đại đội 360 của Trung đoàn đã tới bờ tả ngạn sông Nậm Rốn sát chân cầu Mường Thanh. Trên đà tiến công như vũ bão, Đại đội 360, Tiểu đoàn 130 do Đại đội trưởng Tạ Quốc Luật dẫn đầu đã vượt qua Cầu Mường Thanh, xông thẳng vào Sở Chỉ huy của địch, bắt sống tướng Đờ Cát và bộ tham mưu của hắn. Chiến dịch toàn thắng.

Lược ghi: ĐÀO DUY TUẤN