“Con đường thắng lợi”
QK2 – Cuối năm 1952, Chỉ thị của Trung ương giao cho Yên Bái nhiệm vụ mở đường 13A từ bến phà Hiên, tỉnh Tuyên Quang vượt qua đèo Lũng Lô, tỉnh Yên Bái nối với đường 41 tại ngã ba Cò Nòi, tỉnh Sơn La để phục vụ mặt trận Điện Biên Phủ. Cung đường huyền thoại này đã ghi dấu ấn lịch sử của một thế hệ thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến và nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái cùng cả nước làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ “Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.
Các lực lượng tham gia làm mới và sửa chữa 188km đường. (Ảnh tư liệu)
Nhận thức rõ tầm quan trọng và ý nghĩa chiến lược của tuyến đường, ngày 2/5/1953, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Yên Bái ban hành Nghị quyết thành lập Ban Chỉ đạo Công trường đường 13A do đồng chí Bí thư Tỉnh ủy trực tiếp phụ trách, với nòng cốt là đơn vị công binh và các lực lượng thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến cùng nhân dân ngày đêm xây dựng tuyến đường. Khi phát hiện ra tuyến đường, thực dân Pháp tăng cường đánh phá, ném bom xuống cung đường. Dưới làn mưa bom bão đạn, bằng những phương tiện thô sơ, chủ yếu dùng sức người, thi công trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, địa hình vô cùng hiểm trở nhưng chỉ trong vòng 200 ngày, toàn bộ tuyến đường dài hơn 188km đã được hoàn thành, sớm hơn dự kiến 1 tháng.
Tuyến đường có kỷ lục về số lượng người lao động cùng lúc trên công trường, hơn 1 vạn người với 1.638.000 ngày công của các lực lượng tham gia. Không chỉ đi qua vô vàn suối khe, vực sâu, tuyến đường phải vượt qua 2 đèo cao và hiểm trở là đèo Lũng Lô và đèo Chẹn với trùng trùng dãy núi đá vôi tai mèo. Đặc biệt, tuyến đường cắt qua ba con sông lớn là sông Chảy, sông Hồng và sông Đà với những chiếc phà bằng gỗ và tre nứa buộc lại, trong đó lớn nhất là bến phà Âu Lâu vượt sông Hồng. Đây được xem như một kỳ tích mở đường lúc bấy giờ, cũng là kỳ tích của lòng quả cảm, sự hy sinh, tinh thần vượt gian khó của quân và dân Yên Bái. Trong hồi ký “Điện Biên Phủ – Điểm hẹn lịch sử”, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã khẳng định: “Không có đường 13A thì không có Chiến dịch Điện Biên Phủ. Không có tuyến Lũng Lô – đèo Chẹn thì không có đường 13A. Không có Chiến dịch Điện Biên Phủ thì còn lâu kẻ thù mới sụp đổ hoàn toàn”. Chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng – đường 13A đã trở thành “con đường thắng lợi”.
GIA NGỌC
Quân khu 1
