QK2 – Ngày 30 tháng 3 năm 2020, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã có văn bản số 45/TANDTC-PC hướng dẫn Tòa án các cấp xét xử các tội phạm liên quan đến phòng, chống dịch bệnh Covid-19 trong đó tập trung vào các nội dung sau:        

Một là, Không khai báo y tế, trốn tránh cách ly bị xử lý hình sự

– Người nào đưa ra hoặc cho phép đưa ra khỏi vùng có dịch bệnh động vật, thực vật, sản phẩm động vật, thực vật hoặc phẩm vật khác có khả năng lây truyền dịch bệnh nguy hiểm cho người; đưa vào hoặc cho phép đưa vào lãnh thổ Việt Nam động vật, thực vật hoặc sản phẩm động vật, thực vật bị nhiễm bệnh hoặc mang mầm bệnh nguy hiểm có khả năng lây truyền cho người khác; người đã được thông báo mắc bệnh, người nghi ngờ mắc bệnh hoặc trở về từ vùng có dịch bệnh Covid-19 đã được thông báo cách ly nhưng đã: 1) Trốn khỏi nơi cách ly; 2) Không tuân thủ quy định về cách ly; 3) Từ chối, trốn tránh việc áp dụng biện pháp cách ly, cưỡng chế cách ly; 4) Không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối mà gây bệnh truyền nhiễm Covid-19 cho người khác thì bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng hoặc bị phạt tù (từ 1 đến 5 năm) về tội “Làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người” theo quy định tại khoản 1 Điều 240 BLHS 2016.

– Người chưa bị xác định mắc bệnh Covid-19 nhưng sống trong khu vực đã có quyết định cách ly, quyết định phong tỏa mà: 1)Trốn khỏi khu vực bị cách ly, phong tỏa; 2) Không tuân thủ các quy định cách ly; 3) Từ chối, trốn tránh việc áp dụng biện pháp cách ly, cưỡng chế cách ly; 4) Không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối dẫn đến gây thiệt hại từ 100 triệu đồng trở lên do phát sinh chi phí phòng, chống dịch bệnh thì bị xử lý về tội “Vi phạm quy định về an toàn ở nơi đông người” theo quy định tại Điều 295 BLHS 2015.

Hai là, Cơ sở kinh doanh “cố tình” kinh doanh có thể bị xử lý hình sự

Chủ cơ sở kinh doanh, người quản lý cơ sở kinh doanh dịch vụ (quán bar, vũ trường, karaoke, dịch vụ mát xa, cơ sở thẩm mỹ…) thực hiện hoạt động kinh doanh khi đã có quyết định tạm đình chỉ hoạt động kinh doanh để phòng, chống dịch bệnh Covid-19 của cơ quan, người có thẩm quyền gây thiệt hại từ 100 triệu đồng trở lên do phát sinh chi phí phòng, chống dịch bệnh thì bị xử lý về tội “Vi phạm quy định về an toàn ở nơi đông người” theo Điều 295 BLHS 2015.

Ba là, Thông tin sai sự thật về dịch bệnh bị xử lý hình sự

– Người có hành vi đưa lên mạng máy tính, mạng viễn thông thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, thông tin xuyên tạc về tình hình dịch bệnh Covid-19, gây dư luận xấu thì bị xử lý về tội “Đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông” theo quy định tại Điều 288 BLHS 2015.

– Người có hành vi đưa trái phép thông tin cá nhân, bí mật đời tư xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của nhân viên y tế, người tham gia phòng, chống dịch bệnh Covid-19, người mắc bệnh, người nghi ngờ mắc bệnh Covid-19 thì bị xử lý về tội “Làm nhục người khác” quy định tại Điều 155 BLHS 2015.

Bốn là, Xử lý hình sự người lợi dụng dịch bệnh để trục lợi

– Người có hành vi lợi dụng dịch bệnh Covid-19 để đưa ra thông tin không đúng sự thật về công dụng của thuốc, vật tư y tế về phòng, chống dịch bệnh nhằm chiếm đoạt tài sản của người khác thì bị xử lý về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo Điều 174 BLHS 2015.

– Người có hành vi đã, đang hoặc nhằm đưa trái phép thuốc, vật tư y tế dùng vào việc phòng, chống dịch bệnh Covid-19 ra khỏi biên giới nhằm thu lợi bất chính thì bị xử lý về tội “Buôn lậu” theo Điều 188 BLHS 2015.

– Người có hành vi lợi dụng sự khan hiếm hoặc tạo sự khan hiếm giả tạo trong tình hình dịch bệnh Covid-19 để mua vét hàng hóa đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công bố là mặt hàng bình ổn giá hoặc hàng hóa được Nhà nước định giá nhằm bán lại để thu lợi bất chính thì bị xử lý về tội “Đầu cơ” theo quy định tại Điều 196 BLHS 2015.

Năm là, xử lý các hành vi chống đối lại lực lượng chức năng làm nhiệm vụ phòng, chống dịch: Người có hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc dùng thủ đoạn khác cản trở người thi hành công vụ trong phòng, chống dịch bệnh Covid-19 thì bị xử lý về tội “Chống người thi hành công vụ” theo Điều 330 BLHS 2015.

Sáu là, quy định trách nhiệm của người có trách nhiệm trong phòng, chống dịch bệnh Covid-19 nếu không triển khai hoặc triển khai không kịp thời, không đầy đủ các biện pháp phòng, chống dịch bệnh theo quy định mà gây hậu quả nghiêm trọng thì bị xử lý về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” theo Điều 360 BLHS 2015.

Ngoài ra, Tòa án nhân dân tối cao cũng yêu cầu TAND các địa phương, các TAQS cần áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với trường hợp phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng như làm lây lan dịch bệnh cho từ 2 người trở lên, làm chết người… Ngoài hình phạt chính cần xem xét áp dụng thêm hình phạt bổ sung và các biện pháp bồi thường theo quy định của pháp luật.

LÊ TRUNG DŨNG (Tòa án Quân sự Quân khu 2)