QK2 – Chúng tôi đến huyện Lục Yên (tỉnh Yên Bái) trong những ngày dư luận đang sốt tin đồn người dân đào được những viên đá quý trị giá hàng tỷ đồng. Lúc cao điểm có hàng nghìn người kéo nhau lên bãi Bưởi, thôn Chính Quân, xã Liễu Đô đào đá quý. Hệ lụy của những hành động bột phát gây nguy hiểm đến sức khỏe, tính mạng người dân, hủy hoại môi trường đã nhìn thấy rõ. Nhưng sự thật về việc có những viên đá quý như vậy không hay chỉ là tin đồn thất thiệt của một số cá nhân đầu cơ thu lợi ích bất chính?

Bài 1: Ảo mộng từ những tin đồn

Đặt chân lên huyện Lục Yên những ngày tháng 7, từ quán cơm, quán nước, cửa hàng hay ngoài chợ… đâu đâu chúng tôi cũng nghe người ta bàn tán về việc có người đào được viên đá bán vài trăm triệu đồng, có viên có giá trị hàng tỷ đồng. Cách người ta kể và lắng nghe rất say sưa. Đơn giản bởi sức hút của thông tin chính là số tiền quá lớn. Đó là vận may đổi đời. Với nhiều người, cả đời cũng chưa từng được sở hữu số tiền lớn như vậy. Thường kèm theo mỗi câu chuyện, người ta đặt ra những “giá như” đầy khao khát, thèm muốn… khi sở hữu số tiền “khủng” đó. Tuy nhiên, có một điểm chung của các câu chuyện là chủ đào được đá quý là ai, người đưa chuyện cũng không hề biết. Họ chỉ “nghe thấy” người ta kể, anh này, chị kia ở thôn nọ đào được chứ không biết đích xác là ai.

Lúc cao điểm có hàng nghìn người lên bãi Bưởi, xã Liễu Đô, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái đào đá quý.

Để xác minh thông tin, chúng tôi đến UBND xã Liễu Đô. Anh Hoàng Văn Yên, Xã đội trưởng xã Liễu Đô cho biết: “Mới hôm qua, ngay tại cổng UBND xã, người ta đồn anh Trịnh Văn Đồng ở thôn Tiền Phong đào được viên đá trị giá 10 tỷ đồng. Thương lái ở Hà Nội hỏi mua trả 8 tỷ đồng. Tin truyền nhanh như điện nhưng không biết thực hư thế nào”. Qua thông tin của anh Yên, chúng tôi tìm gặp anh Đồng. Thực ra, anh Đồng không phải là một người đào đá chuyên nghiệp mà anh có một cửa hàng tạp hóa bán thiết bị điện, nước. Vào đợt nóng cao điểm nên anh Đồng rất bận rộn với việc bán và lắp đặt các thiết bị điện, nước cho người dân. Anh Hoàng Văn Yên đặt câu hỏi:

– Người ta đồn anh mới đào được viên đá 8 tỷ đồng à?

– Làm gì có! Đào được viên đá giá trị lớn như vậy thì tôi đã nghỉ, chẳng phải đi làm bở hơi tai cả ngày kiếm mấy trăm nghìn đồng làm gì.

– Tưởng anh đào được thì mừng cho anh.

– Chỉ là tin đồn thôi!

Qua cuộc trò chuyện với anh Đồng, anh Yên kể: Hiện nay ở huyện Lục Yên, người ta tung ra rất nhiều tin đồn về những viên đá đào được hàng trăm triệu đồng, hàng tỷ đồng nhưng người dân địa phương chưa ai được chứng kiến chuyện đó. Có hôm người ta đồn chị Hoàng Thị Phiếu ở thôn Chính Quân mới đào được viên đá trị giá hàng trăm triệu đồng. Là hàng xóm nên anh Yên biết rất rõ. Viên đá chị Phiếu đào chỉ bán được 3 triệu đồng. Rồi một đồn mười, mười đồn trăm…

Nói về nguồn cơn rộ lên những tin đồn về mỏ đá quý ở xã Liễu Đô, ông Nông Đức Thắng, Chủ tịch UBND xã Liễu Đô cho biết: “Cuối tháng 6, đầu tháng 7 có một nhóm người tung tin trong dư luận và qua mạng xã hội Zalo, Facebook… đào được viên đá trị giá 5 tỷ đồng ở bãi Bưởi, xã Liễu Đô. Dần dần, dư luận bàn tán xôn xao trữ lượng đá quý ở bãi Bưởi nhiều, chất lượng tốt. Cứ như vậy, người dân các huyện lân cận, thậm chí ở các tỉnh khác ùn ùn kéo đến đào. Đợt cao điểm có đến hàng nghìn người. Họ men theo lối mòn, leo lên núi đào bới huyên náo hết cả xã, làm đảo lộn cuộc sống nơi đây. Người địa phương thì ít, người tứ xứ là chủ yếu, tiềm ẩn nguy cơ gây mất trật tự an ninh”.

Việc đào đá quý ở huyện Lục Yên đã xuất hiện từ những năm 90 của thế kỷ trước. Địa bàn các xã: Tân Lập, Minh Tiến, Phan Thanh, Tân Lĩnh, An Phú đều có đá quý. Thời điểm đó, người dân đi đào đá rất đông. Hoạt động mua bán diễn ra công khai. Theo quy luật, hết ngày thương lái ở các tỉnh đến bãi thu mua. Những viên to, thương lái đi ô tô đến tận nhà đông nườm nượp. Những viên đá quý trị giá chục triệu đồng, trăm triệu đồng là có thật. Và việc đó diễn ra gần như công khai cách đây mấy chục năm. Tuy nhiên, việc bùng phát tin đồn đá quý ở huyện Lục Yên lần này chủ yếu xuất phát trong dư luận và mạng xã hội. Vì vậy ông Thắng cũng không loại trừ khả năng hiện tượng “lộn bãi”.

Bài, ảnh: HÀ BÁCH – VŨ THƯ