Tổng điều tra dân số (ĐTDS) và nhà ở được thực hiện 10 năm một lần nhằm thu thập các số liệu, nhận định, đánh giá để xây dựng chiến lược phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) của đất nước.

Năm 2019, cả nước bắt tay vào thực hiện Tổng ĐTDS và nhà ở theo Quyết định số 772/QĐ-TTg ngày 26-6-2018 của Thủ tướng Chính phủ. Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo để triển khai thực hiện trong năm 2019. Phát huy những kết quả đã đạt được trong các lần tổng điều tra trước, quán triệt thực hiện chủ trương và chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, các đơn vị trong toàn quân cần nỗ lực, tập trung chuẩn bị chu đáo để triển khai tổng điều tra đạt kết quả tốt nhất.

Đây là cuộc tổng ĐTDS và nhà ở lần thứ 5 tại Việt Nam. Qua các cuộc tổng điều tra trước đây, có thể khẳng định, tổng ĐTDS và nhà ở đã cung cấp thông tin toàn diện về tình hình dân số và điều kiện sinh hoạt, nhà ở của dân cư, giúp Đảng, Quốc hội và Chính phủ điều hành, hoạch định chính sách KT-XH, trong đó các chính sách liên quan trực tiếp đến người dân. Dựa trên thông tin của tổng ĐTDS và nhà ở để thực hiện chính sách kế hoạch hóa gia đình trong những thập niên qua đã giúp Việt Nam đạt được thành tựu trong việc giảm tốc độ tăng dân số và đến nay đã đạt mức sinh thay thế; tăng tỷ lệ lực lượng lao động trẻ (còn gọi là thời kỳ dân số vàng) để thúc đẩy sử dụng tiềm năng về nguồn nhân lực góp phần phát triển đất nước trong những năm qua. Thông tin về mức độ tăng dân số giúp Chính phủ xây dựng hàng loạt các chính sách nhằm nâng cao mức sống nhân dân và đẩy mạnh an sinh xã hội, như: Chính sách về nhà ở, di cư, lao động việc làm và giải quyết việc làm của người lao động từ nông thôn ra thành thị, đô thị hóa, môi trường, hạ tầng giao thông, cơ sở y tế khám, chữa bệnh, cơ sở giáo dục, vấn đề già hóa dân số…. Đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam và các quốc gia trên thế giới đã cam kết thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững với tiêu chí "không để ai bỏ lại phía sau" thì thông tin thống kê về dân số và nhà ở đóng vai trò quan trọng trong điều hành chính sách của các ngành và các cấp.

Cuộc tổng ĐTDS và nhà ở năm 2019 sẽ bắt đầu từ ngày 1-4. Ảnh: vtv.vn

Ngoài việc thực hiện mục tiêu, yêu cầu chung của Nhà nước; các thông tin, số liệu sau tổng ĐTDS và nhà ở năm 2019 trong Bộ Quốc phòng làm cơ sở phục vụ Quân ủy Trung ương, thủ trưởng Bộ Quốc phòng báo cáo, tham mưu với Đảng, Nhà nước, Chính phủ xây dựng chiến lược, kế hoạch và chính sách phát triển KT-XH toàn quốc nói chung; xây dựng, phát triển quân đội và lực lượng vũ trang nhân dân nói riêng phục vụ thiết thực công tác tổ chức lực lượng, xây dựng chính sách hậu phương quân đội. Do có đặc thù nên Bộ Quốc phòng được tổ chức điều tra riêng theo phương án tổng điều tra của Bộ Quốc phòng và gửi kết quả về Ban Chỉ đạo Trung ương để tổng hợp chung kết quả của cả nước. Thực hiện quyết định của Thủ tướng Chính phủ và phương án của Ban Chỉ đạo Tổng điều tra Trung ương, Bộ Quốc phòng đã có quyết định thành lập Ban Chỉ đạo và Tổ công tác giúp việc Ban Chỉ đạo Tổng ĐTDS và nhà ở năm 2019 trong Bộ Quốc phòng. Ban chỉ đạo có nhiệm vụ giúp Bộ Quốc phòng tổ chức thực hiện tổng điều tra trong Bộ Quốc phòng theo đúng phương án, kế hoạch đã đề ra. Kịp thời báo cáo Ban chỉ đạo Tổng điều tra Trung ương những vấn đề mới phát sinh để thống nhất xử lý; giải quyết vướng mắc trong quá trình điều tra.Cuộc tổng ĐTDS và nhà ở lần này được thực hiện trong bối cảnh nền KT-XH nước ta có nhiều chuyển biến mạnh mẽ so với cách đây 10 năm. Do vậy, nhiệm vụ đặt ra đối với các cơ quan, đơn vị thực hiện tổng điều tra, trong đó có các cơ quan, đơn vị trong Bộ Quốc phòng càng đòi hỏi cao hơn để ghi nhận một cách đầy đủ, chính xác nhất, trong thời gian sớm nhất thông tin, số liệu, đáp ứng các yêu cầu đặt ra. Tổng ĐTDS và nhà ở năm 2019 nhằm thu thập thông tin cơ bản về dân số và nhà ở phục vụ công tác nghiên cứu, phân tích quá trình phát triển dân số, nhà ở trên toàn bộ lãnh thổ nước Cộng hòa XHCN Việt Nam; đáp ứng nhu cầu thông tin đánh giá kết quả thực hiện các kế hoạch phát triển KT-XH giai đoạn 2011-2020 và xây dựng chiến lược, các kế hoạch phát triển KT-XH giai đoạn 2021-2030. Kết quả tổng điều tra còn góp phần phục vụ công tác giám sát thực hiện nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới; giám sát các mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc mà Chính phủ Việt Nam đã cam kết; cung cấp thông tin phục vụ xây dựng cơ sở dữ liệu tổng hợp về dân số.

Để bảo đảm tiến độ, chất lượng thực hiện tổng điều tra theo đúng yêu cầu, kế hoạch đã đề ra, trước hết, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân phải nắm vững những mốc thời gian hoàn thành các công việc cụ thể theo chỉ thị của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về tổng ĐTDS và nhà ở năm 2019 trong Bộ Quốc phòng. Thời gian điều tra bắt đầu từ 0 giờ ngày 1-4-2019, các đơn vị thực hiện thu thập thông tin điều tra trong 25 ngày, kết thúc chậm nhất vào ngày 25-4-2019; tổng hợp báo cáo nhanh kết quả sơ bộ và bàn giao phiếu điều tra về ban chỉ đạo tổng điều tra cấp đầu mối trực thuộc bộ xong trước ngày 5-5-2019. Ban chỉ đạo tổng điều tra cấp đầu mối trực thuộc bộ báo cáo nhanh kết quả sơ bộ về Ban Chỉ đạo Tổng điều tra Bộ Quốc phòng trước ngày 10-5-2019, bàn giao phiếu xong trước ngày 10-6-2019. Ban Chỉ đạo Tổng điều tra Bộ Quốc phòng tổng hợp số liệu, báo cáo kết quả sơ bộ xong trước ngày 30-6-2019; nhập tin, xử lý số liệu và tổng hợp kết quả điều tra xong trước ngày 31-10-2019; báo cáo Bộ Quốc phòng phê duyệt trước khi bàn giao cho Ban Chỉ đạo Tổng điều tra Trung ương.

Ban Chỉ đạo Tổng ĐTDS và nhà ở năm 2019 trong Bộ Quốc phòng đảm nhiệm các công việc từ khâu chuẩn bị đến khi hoàn thành và công bố kết quả tổng điều tra thuộc phạm vi Bộ Quốc phòng. Cục Kế hoạch và Đầu tư (Bộ Quốc phòng) với vai trò cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo Tổng điều tra Bộ Quốc phòng phải thường xuyên kiểm tra, đôn đốc các cơ quan, đơn vị. Triển khai thực hiện, trước hết là thành lập ban chỉ đạo, tổ thường trực giúp việc để tham mưu trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai công tác tổng điều tra. Bộ Quốc phòng tổ chức hai hội nghị tập huấn nghiệp vụ về tổng điều tra trong Bộ Quốc phòng cho các cơ quan, đơn vị đầu mối toàn quân. Trong đó, Ban Chỉ đạo Tổng điều tra Bộ Quốc phòng tổ chức các lớp tập huấn cho ban chỉ đạo tổng điều tra cấp cơ quan, đơn vị trực thuộc bộ. Ban chỉ đạo tổng điều tra cấp cơ quan, đơn vị trực thuộc bộ tổ chức tập huấn cho ban chỉ đạo cấp cơ sở, điều tra viên, tổ trưởng tổ điều tra, giám sát viên. Công tác tập huấn phải được thực hiện bảo đảm chặt chẽ, chất lượng, hiệu quả cao, kịp thời, theo đúng hướng dẫn, chỉ đạo của Ban chỉ đạo Tổng điều tra Trung ương, phương án của Bộ Quốc phòng.

Để nhanh chóng, kịp thời giải đáp những vướng mắc về nội dung, nghiệp vụ điều tra của các đơn vị trong toàn quân, yêu cầu các cơ quan thành viên Ban Chỉ đạo Tổng điều tra Bộ Quốc phòng tổ chức các đường dây nóng là số điện thoại của các đồng chí trong tổ thường trực, giúp việc. Đồng thời, lập các đoàn công tác để hướng dẫn, kiểm tra, giám sát công tác thu thập thông tin, tổ chức nắm tình hình thực hiện qua nhiều hình thức, hướng dẫn cho các đơn vị trong quá trình thực hiện. Thường xuyên cập nhật văn bản hướng dẫn của Ban Chỉ đạo Tổng điều tra Trung ương và Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) để rà soát, hướng dẫn, bổ sung cho các đơn vị trong Bộ Quốc phòng thực hiện. Căn cứ mốc thời gian trong phương án, xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát và hướng dẫn thực hiện điều tra.

Tổng ĐTDS và nhà ở năm 2019 là cuộc tổng điều tra đầu tiên tại Việt Nam ứng dụng công nghệ thông tin-truyền thông trong tất cả công đoạn của tổng điều tra nhằm nâng cao chất lượng số liệu, rút ngắn quá trình xử lý thông tin, công bố sớm kết quả tổng điều tra. Trong đó, áp dụng hai hình thức thu thập thông tin mới là: Sử dụng thiết bị điện tử di động để điều tra và sử dụng phiếu trực tuyến để các hộ dân cư tự cung cấp thông tin thông qua internet. Trong quá trình thực hiện tổng điều tra, các cơ quan, đơn vị cần chú ý đến phương pháp thu thập thông tin, bảo đảm thông tin đúng, đủ, kịp thời. Bên cạnh đó, Viện Công nghệ thông tin (Viện Khoa học và Công nghệ Quân sự-Bộ Quốc phòng) cần phối hợp với Tổng cục Thống kê, tham gia hướng dẫn trong tập huấn theo nội dung chuyên ngành; hoàn chỉnh phần mềm tổng hợp kết quả của Bộ Quốc phòng, tổ chức nghiệm thu phiếu điều tra, nhập tin, báo cáo kết quả đúng thời gian, quy trình và chặt chẽ.

Công tác tuyên truyền về tổng điều tra phải thực hiện thường xuyên, liên tục, có tính kế thừa, có trọng tâm, trọng điểm. Thời điểm tuyên truyền cần tập trung vào thời gian trước và sau thời điểm tiến hành điều tra. Theo kế hoạch tuyên truyền, ban chỉ đạo các cấp huy động tất cả các hình thức và phương tiện tuyên truyền hiện có, thu hút các cơ quan thông tin đại chúng, các tổ chức Đảng và đoàn thể quần chúng, thực hiện tuyên truyền sâu rộng đến toàn thể cán bộ, chiến sĩ trong toàn quân để mọi cán bộ, chiến sĩ hiểu rõ và tự giác tham gia cuộc tổng điều tra.

Ban chỉ đạo tổng điều tra cấp cơ quan, đơn vị trực thuộc Bộ Quốc phòng phải thường xuyên kiểm tra, cập nhật tiến độ điều tra của điều tra viên, tổ trưởng tổ điều tra và báo cáo thường xuyên tới ban chỉ đạo tổng điều tra cấp trên trực tiếp về tiến độ điều tra, những vướng mắc phát sinh để xin ý kiến chỉ đạo. Để bảo đảm chất lượng thông tin của cuộc tổng điều tra, ban chỉ đạo tổng điều tra các cấp có trách nhiệm xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện việc giám sát, kiểm tra thường xuyên hoặc đột xuất trong quá trình tổ chức tổng điều tra.

Thực hiện tổng ĐTDS và nhà ở là nhiệm vụ khó khăn, đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác và bảo đảm đúng quy trình. Công tác tổ chức, thu thập thông tin, xử lý số liệu, tổng hợp, công bố và lưu giữ thông tin cuộc tổng điều tra phải được thực hiện nghiêm túc, theo đúng quy định của phương án tổng điều tra. Bảo đảm thu thập đầy đủ, chính xác, kịp thời, không trùng lặp, không bỏ sót các thông tin. Thực hiện nghiêm bảo mật thông tin theo quy định của Bộ Quốc phòng. Việc quản lý và sử dụng kinh phí của cuộc tổng điều tra phải bảo đảm đúng chế độ hiện hành, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả.

Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã quán triệt sâu sắc mục đích, ý nghĩa, vai trò của tổng ĐTDS và nhà ở năm 2019; đã chỉ đạo và triển khai quyết liệt cho các cơ quan, đơn vị trong toàn quân. Để tổng điều tra đạt được kết quả cao nhất, các cơ quan, đơn vị cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, khắc phục mọi khó khăn và tổ chức thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quan trọng này.

Thượng tướng TRẦN ĐƠN, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng 

(Theo QĐND)