QK2 – Công tác tiếp nhận và huấn luyện chiến sĩ mới (CSM) diễn ra vào thời điểm giao mùa Đông-Xuân, thời tiết có nhiều diễn biến bất thường, tạo điều kiện thuận lợi cho dịch bệnh phát triển, có rất nhiều loại dịch bệnh cần phải phòng ngừa cho CSM, trong đó có bệnh đặc biệt nguy hiểm cần phải hiểu rất rõ và những nguyên tắc phòng bệnh phải tuân thủ, đó là bệnh Viêm màng não do não mô cầu. PV Báo QK có dịp trò chuyện về căn bệnh này với Thượng tá, BSCKII Nguyễn Huy Hoàng, Phó Giám đốc Bệnh viện  109.

Các bác sĩ Bệnh viện QY 109 động viên chiến sĩ Sư đoàn 316 đến khám bệnh tại Bệnh viện.

Phóng viên (PV): Thưa Bác sĩ, Bác sĩ có thể cho biết tổng quan về căn bệnh Viêm màng não do não mô cầu?

Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng: Bệnh do não mô cầu là một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, lây truyền theo đường hô hấp, tất cả mọi người đều có thể mắc viêm màng não do não mô cầu khuẩn, tuy nhiên trẻ em dưới 5 tuổi và thanh thiếu niên từ 15-24 tuổi (CSM thuộc lứa tuổi này) là đối tượng có nguy cơ nhiễm bệnh cao hơn và có khả năng gây thành dịch. Bệnh Viêm màng não do não mô cầu có các thể lâm sàng: Viêm màng não mủ, nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn, viêm khớp, viêm màng ngoài tim… trong đó, viêm màng não mủ và nhiễm khuẩn huyết là thường gặp hơn. Bệnh thường để lại di chứng nặng nề như chậm phát triển tinh thần, điếc, liệt với tỷ lệ từ 10-20%. Ngay cả khi được phát hiện sớm và điều trị tích cực thì tỷ lệ tử vong vì bệnh viêm màng não do não mô cầu khuẩn cũng rất cao: từ 5% đến 15%. Viêm màng não do não mô cầu khuẩn tiến triển rất nhanh và khó phát hiện trong giai đoạn sớm vì triệu chứng giống với các bệnh viêm màng não do nhiễm siêu vi thông thường. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm và tử vong chỉ trong 24h.

Về dấu hiệu của viêm màng não do não mô cầu khuẩn và mức độ nguy hiểm như sau:

Viêm màng não do não mô cầu khuẩn có những dấu hiệu đặc trưng là đau đầu đột ngột, sốt, cứng cổ, đôi khi kèm theo buồn nôn, nôn, chứng sợ ánh sáng, lơ mơ, hôn mê, tiêu chảy. Người mắc viêm màng não do não mô cầu khuẩn thường có ban xuất huyết hình sao hoặc có mụn nước. Có trường hợp biểu hiện mệt lả đột ngột, xuất hiện mảng xuất huyết và sốc. Viêm màng não do não mô cầu khuẩn diễn tiến rất nhanh. Có thể bữa sáng người bệnh ăn sáng khỏe mạnh bình thường, nhưng đến tối đã mãi mãi không thể ngồi ăn chung với gia đình nữa. Ở thể tối cấp, viêm màng não do não mô cầu có tỷ lệ tử vong lên đến 60-70%. Ở thể viêm màng não mủ, tỷ lệ tử vong 30-40% ngay cả khi đã được điều trị bằng kháng sinh. Nếu may mắn sống sót vẫn có thể mang những di chứng nghiêm trọng như phải cắt bỏ các chi, các ngón tay, ngón chân, để lại các tổn thương não, giảm thính lực, tổn thương thận và các vấn đề về tâm lý…”

Viêm màng não do não mô cầu khuẩn là căn bệnh cực kỳ nguy hiểm, có thể cướp đi sinh mạng của một người khỏe mạnh chỉ trong 24h kể từ khi phát hiện triệu chứng đầu tiên.

Thời gian ủ bệnh của viêm màng não do não mô cầu khuẩn là 2-10 ngày, trung bình 3-4 ngày với nhiều bệnh cảnh của các cơ quan, bộ phận như hô hấp, máu, thần kinh, khớp, màng tim, mắt, tiết niệu, sinh dục; các bệnh cảnh có thể riêng rẽ hoặc phối hợp, gây hậu quả là suy đa tạng, rối loạn đông máu trầm trọng, màng não sinh mủ…

Bệnh viêm màng não do não mô cầu khuẩn có thể lây nhiễm, vì:

Ổ chứa vi khuẩn não mô cầu trong tự nhiên là con người. Do đó, nguồn lây bệnh chủ yếu là từ người bệnh sang người lành. Thống kê sau nhiều đợt dịch não mô cầu khuẩn cho thấy, có trên 25% số người bị nhiễm vi khuẩn không có biểu hiện lâm sàng điển hình và trên 50% người khoẻ mạnh đang mang vi khuẩn não mô cầu trong cơ thể.

Vi khuẩn não mô cầu có thể lây lan rất nhanh từ người sang người thông qua đường thở, qua nước bọt, dịch tiết mũi, họng khi ho, hắt hơi khi tiếp xúc với người bệnh hoặc người lành mang trùng, nhất là ở khu công cộng, nơi đông người.

Trong một tỷ lệ nhỏ (dưới 1%), vi khuẩn não mô cầu xâm nhập vào các tế bào niêm mạc và xâm nhập vào máu, lây lan đến nhiều cơ quan. Có đến 50% số người bị vi khuẩn não mô cầu vượt qua hàng rào máu não, vào dịch não tủy và gây viêm màng não mủ.

PV: Xin Bác sĩ cho biết cách phòng ngừa bệnh viêm màng não do não mô cầu khuẩn?

Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng: Để phòng bệnh viêm màng não gây ra do não mô cầu khuẩn, tránh lây lan trong cộng đồng, Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) đã có khuyến cáo mạnh mẽ gửi đến người dân nhằm thực hiện tốt một số biện pháp sau:

1. Thực hiện tốt vệ sinh cá nhân: Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, súc miệng, họng bằng các dung dịch sát khuẩn mũi họng thông thường.

2. Thực hiện tốt vệ sinh nơi ở, thông thoáng nơi ở, nơi làm việc.

3. Khi có biểu hiện sốt cao, đau đầu, buồn nôn và nôn, cổ cứng, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.

4. Chủ động tiêm phòng vắc xin phòng bệnh cho trẻ, vắc xin được tiêm tại các cơ sở tiêm chủng dịch vụ.

Cụ thể ở đơn vị huấn luyện cần thực hiện một số nội dung sau:

Điều trị dự phòng: Phải triển khai điều trị dự phòng nhiễm khuẩn não mô cầu cho 100% CSM; CS năm thứ nhất, năm thứ 2 và năm thứ 3 (nếu có); 100% cán bộ trực tiếp quản lý và huấn luyện (gồm: cán bộ chỉ huy, nhân viên quân y, nuôi quân của tiểu đội, trung đội, đại đội, tiểu đoàn) bằng Azithromycin liều 500mg/người, uống một lần duy nhất ngay sau khi đã tiếp nhận đầy đủ quân. Cần giám sát bảo đảm 100% đối tượng uống đủ liều và đồng loạt.

Các trường hợp đến nhận công tác sau khi đơn vị đã tổ chức uống thuốc dự phòng cũng được uống phòng với liều như trên ngay khi đặt chân vào đơn vị.

PV: Xin cảm ơn Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng!

QUẢNG QUỐC (thực hiện)