QK2 – Một mùa Thu nữa lại về, là mùa của nhiều món ăn ngon, khiến say đắm lòng người. Trong một số món ăn ngon mà cách đấy 30-40 năm về trước được ông bà, bố mẹ nấu cho ăn đến nay tôi nhớ nhất là món cọ om.

Món cọ om.

Vùng Trung du quê tôi trước đây đâu đâu cũng chỉ thấy bạt ngàn “sắn, tre, chè, cọ”. Trước vườn hay sau hiên nhà, đường đi lối lại đâu đâu cũng thấy cây cọ, thấy chè và sắn.  Những loại cây này dường như đã ăn sâu vào tâm trí bao đời của người dân nơi đây. Vì mỗi loại cây đều có những tác dụng nhất định, giúp ích cho con người và nhờ nó mà nuôi sống đời này qua đời khác. Với cây cọ, không những cho lá rợp mát quanh năm, lấy lá lợp nhà, làm chổi mà còn cho ra quả cọ rất ngon và bổ dưỡng.

Với tôi, món cọ om mẹ tôi nấu cho anh em chúng tôi ăn, tuy là món ăn dân dã nhưng có lẽ là món mà anh em chúng tôi thích thú nhất. Buổi chiều khi đi học về, bụng đang đói meo mà mẹ bưng ra trước hiên nhà rổ cọ om, cả nhà súm vào ăn. Anh em chúng tôi ngấu nghiến ăn và thích thú vô cùng. Nhiều lần ăn hết rổ cọ om, anh em chúng tôi còn nhặt hạt cọ lại, lấy dao, kê vào thớt chặt hạt cọ ra nhể lấy nhân ăn, còn lõi cứng đưa bố đóng xuống nền đất trong nhà bếp. Nhể nhân hạt cọ trắng tinh, tuy ít nhưng ăn ngon và béo vô cùng.

 Theo kinh nghiệm của mẹ tôi, muốn có món cọ om ngon thì phải biết chọn những quả cọ chín già, vỏ bóng. Rồi đem rửa sạch cho quả cọ vào nồi nước nóng già, để cọ chìm xuống và đun tiếp sao cho ngọn lửa cháy vừa phải không to, không nhỏ quá, giữ nhiệt độ khoảng 80 ^oC. Nếu để nước quá nóng sẽ làm quả cọ teo lại, ăn cứng và chát, còn om lâu quá sẽ làm cọ mềm nhũn, giảm độ ngon, bùi. Đun giữ đều nhiệt độ vừa phải, ngâm chừng 10-15 phút đến khi nào dầu quả cọ thôi ra, nổi váng lên mặt nước, váng bám vào thành nồi nghĩa là quả cọ đã chín hẳn thì vớt ra. Khi vớt ra, quả cọ bên ngoài có màu đen bóng, nhưng bên trong có màu vàng ươm, trông như mật mía, có mùi thơm là lạ. Người mới ăn quả đầu tiên sẽ thấy hơi ngai ngái, nhưng ăn đến quả thứ hai, thứ ba sẽ thấy vị bùi, beo béo, thơm thơm. Ăn cọ om có thể chấm với bột canh hoặc muối vừng đều được, tùy sở thích của từng người.

Ăn cọ om của mẹ có khi tuần ăn vài ba bữa cũng không thấy chán. Nhưng như chiều lòng các con, mẹ tôi còn đem nấu cả món xôi cọ, cọ kho cá cho anh em chúng tôi ăn. Ăn xôi cọ thấy ngọn, lạ nhưng chúng tôi cảm giác không ngon bằng món cọ om và cá kho cọ. Ăn cọ om có thể ăn no được mà không thấy ngán, là món ăn dân dã, có hương vị đặc trưng, riêng biệt, khiến ai đã ăn cọ om một lần sẽ nhớ mãi. Thấm thoát xa quê đã gần 30 năm có lẻ, lâu lắm rồi chưa được ăn món cọ om của mẹ. Nay tuổi mẹ đã cao, tóc đã điểm bạc, lưng mẹ đã còng, cây cọ giờ cũng ít đi. Nhưng mỗi mùa Thu đến, thi thoảng tôi vẫn bắt gặp các bà, các mẹ vùng Trung du mang cọ ra chợ quê bán. Khi ấy, món cọ om của mẹ lại trào dâng trong tôi đến lạ kỳ.

 NGUYỄN VĂN TUẤN