Công tác kiểm tra trong Đảng bộ Quân đội là một bộ phận công tác kiểm tra của Đảng, giữ vị trí rất quan trọng trong toàn bộ chu trình lãnh đạo của Đảng, luôn gắn liền với lịch sử xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội và Đảng bộ Quân đội.

Thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng, để đáp ứng yêu cầu xây dựng Đảng bộ Quân đội, xây dựng Quân đội trong thời kỳ mới, ngày 13/11/1961, Bộ Chính trị ra Nghị quyết số 30-NQ/TW Về một số vấn đề về tổ chức đảng trong Quân đội. Cơ cấu ủy ban kiểm tra hầu hết là ủy viên kiêm chức, những năm cuối của nhiệm kỳ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ III, Ủy ban Kiểm tra Quân ủy Trung ương được tăng cường 1 đến 2 ủy viên chuyên trách và đến Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV, ủy ban kiểm tra cấp quân khu, quân chủng, quân đoàn, tổng cục được bố trí ủy viên chuyên trách.

Từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ III (tháng 9/1960) đến Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV (tháng 12/1976) là thời kỳ đấu tranh vô cùng gian khổ, đầy thử thách hy sinh, nhưng đây cũng là thời kỳ biết bao chiến công chói lọi và thắng lợi huy hoàng. Đảng ta đã giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, lãnh đạo toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta thực hiện cùng một lúc hai nhiệm vụ chiến lược “Cách mạng XHCN ở Miền Bắc và cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở Miền Nam”. Tháng 4/1975, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta đã giành thắng lợi hoàn toàn, cả nước thống nhất đi lên chủ nghĩa xã hội, chiến thắng đó có ý nghĩa lịch sử và mang tính thời đại, trong đó công tác kiểm tra Đảng đã góp phần quan trọng vào thắng lợi vĩ đại ấy.

Ngày 16-17/6/1978, Hội nghị chia tách Quân khu 1 thành 2 Quân khu (gồm Quân khu 1 và Quân khu 2). Thực hiện Quy định số 142/QĐ ngày 01/8/1979 của Tổng cục Chính trị về nhiệm vụ và tổ chức biên chế cơ quan giúp việc UBKT các cấp và Quy định số 352/QU-TW, ngày 13/10/1979 của Thường vụ QUTW về tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn và lề lối làm việc của UBKT các cấp trong Đảng bộ Quân đội. UBKT các cấp trong Đảng bộ Quân khu được tổ chức từ Đảng ủy Quân khu đến đảng ủy cơ sở Lữ đoàn, Trung đoàn và tương đương, các đảng ủy cơ sở ba cấp đều tổ chức UBKT. Những tổ chức cơ sở không cử UBKT, thì đảng ủy phân công một ủy viên giúp theo dõi vấn đề thi hành kỷ luật Đảng viên, giải quyết thư tố cáo và khiếu nại về thi hành kỷ luật đối với đảng viên. Các đảng ủy bộ phận và chi ủy trong Đảng bộ cơ sở, thì tập thể đảng ủy làm công tác kiểm tra, bí thư phụ trách trước đảng ủy. Trong chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc, ngành kiểm tra chủ yếu tập trung xem xét, xử lý kỷ luật để bảo đảm giữ vững kỷ luật Đảng, kỷ luật Quân đội phục vụ nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Cơ quan giúp việc UBKT được tổ chức ở cấp Quân khu (nay gọi là cơ quan UBKT), có nhiệm vụ nghiên cứu, đề xuất giúp UBKT, hướng dẫn và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ của UBKT thuộc đảng bộ. Về nhiệm vụ: Nghiên cứu, tổ chức quản lý tình hình chấp hành kỷ luật của các tổ chức đảng và đảng viên, để đạt nhiệm vụ, kế hoạch công tác kiểm tra hàng tháng, hàng quý, chuẩn bị nội dung các kỳ sinh hoạt của UBKT. Giúp UBKT tiến hành kiểm tra, chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc các đơn vị thực hiện nhiệm vụ của UBKT theo Điều lệ Đảng quy định, chỉ đạo hoạt động, xây dựng nền nếp công tác ở cơ sở. Giúp UBKT xác minh, kết luận các vụ khiếu nại, tố cáo, kỷ luật của đảng viên thuộc quyền cấp ủy và UBKT phải xét xử. Nghiên cứu, sơ kết kinh nghiệm công tác kiểm tra, xây dựng nền nếp công tác kiểm tra trong đảng bộ. Về tổ chức: Cấp Quân khu có 7 cán bộ. Đây là sự phát triển lớn của Ngành Kiểm tra Đảng trong Đảng bộ QK2

Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân khu 2 lần thứ nhất (ngày 07/01/1982) đã xác định: "Tập trung làm tốt công tác kiểm tra ở cơ sở, nhằm phát huy hơn nữa những mặt tốt, ngăn chặn đấu tranh với những biểu hiện tiêu cực, khi cần thiết phải thi hành kỷ luật cũng là nhằm mục đích xây dựng Đảng, giáo dục đảng viên, làm cho tổ chức cơ sở đảng ngày càng TSVM". Đây là chủ trương, định hướng đúng đắn, quan trọng để cấp ủy và UBKT các cấp trong Đảng bộ Quân khu quán triệt, tổ chức thực hiện; trên cơ sở đó đưa công tác kiểm tra trong Đảng bộ Quân khu đi vào hoạt động có nền nếp, chất lượng và hiệu quả.

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đã đề ra đường lối đổi mới, mở ra bước ngoặt trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Đại hội đã chỉ rõ “Đối với nước ta, đổi mới đang là yêu cầu bức thiết của sự nghiệp cách mạng, là vấn đề có ý nghĩa sống còn”. Đại hội khẳng định "Kiểm tra là một trong những chức năng lãnh đạo chủ yếu của Đảng, là một khâu quan trọng trong tổ chức thực hiện. Đó cũng là biện pháp hiệu nghiệm để khắc phục bệnh quan liêu. Mọi tổ chức, từ cơ quan của Đảng, Nhà nước đến toàn thể quần chúng, mọi lĩnh vực hoạt động từ kinh tế, xã hội đến quốc phòng an ninh, đối ngoại, không có ngoại lệ, đều phải đặt dưới sự kiểm tra của tổ chức đảng có thẩm quyền … ”

Qua các kỳ đại hội của Đảng, nhiệm vụ, quyền hạn của UBKT các cấp thường xuyên có sự đổi mới và bổ sung phù hợp với tình hình thực tiễn. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân khu và các nghị quyết lãnh đạo chuyên đề về công tác kiểm tra của Đảng ủy luôn xác định công tác kiểm tra phải phát huy tính tích cực, chủ động, chiến đấu và giáo dục; nâng cao chất lượng và hiệu quả; góp phần giữ gìn kỷ cương của Đảng, kỷ luật Quân đội, pháp luật Nhà nước; bảo vệ đường lối, nguyên tắc tổ chức của Đảng, bảo vệ cán bộ, đảng viên; kịp thời khắc phục các hiện tượng tiêu cực trong Đảng và trong đơn vị; góp phần tích cực vào công tác xây dựng Đảng, hoàn thành nhiệm vụ chính trị của đơn vị.

Báo cáo chính trị Đại hội Đảng bộ Quân khu lần thứ IX (NK 2020-2025) đã xác định: Tiếp tục đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát đúng quan điểm “Giám sát phải mở rộng, kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm”; thực hiện nghiêm kế hoạch kiểm tra, giám sát đối với các đảng ủy trực thuộc và phối hợp với cấp ủy, UBKT cấp ủy địa phương kiểm tra, giám sát đối với đảng ủy quân sự tỉnh; chú trọng kiểm tra người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, chỉ huy cơ quan, đơn vị về bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống; thực hiện chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Tăng cường kiểm tra, giám sát kết quả thực hiện các nghị quyết, quy chế, quy định của Đảng, mệnh lệnh của người chỉ huy. Chủ động phát hiện, kiểm tra tổ chức đảng, đảng viên có dấu hiệu vi phạm, xem xét, giải quyết đơn, thư tố cáo, khiếu nại đúng quy trình, nguyên tắc và thẩm quyền; xử lý kịp thời, nghiêm minh tổ chức đảng, đảng viên vi phạm kỷ luật, không có vùng cấm. Trong nhiệm kỳ cấp ủy và UBKT các cấp kiểm tra, giám sát 100% tổ chức đảng và đảng viên trong đảng bộ”.

Thực hiện nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII), đã kết hợp đồng bộ công tác kiểm tra, giám sát và công tác xem xét, thi hành kỷ luật với công tác cán bộ; kiên quyết, kịp thời tham mưu, đề xuất với cấp ủy cho thôi giữ chức vụ lãnh đạo, chỉ huy quản lý đối với những cán bộ vi phạm kỷ luật; điều chuyển vị trí công tác đối với những cán bộ thông qua kiểm tra, giám sát, giải quyết đơn thư phát hiện uy tín, tín nhiệm thấp, năng lực công tác và kết quả thực hiện nhiệm vụ nhiều mặt hạn chế; thông báo rộng rãi trong đảng bộ để tạo sức răn đe, cảnh tỉnh cho cán bộ vi phạm và làm bài học để rút kinh nghiêm chung trong toàn Đảng bộ và LLVT Quân khu. Kết quả công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật của Đảng trong những năm qua đã góp phần quan trọng xây dựng Đảng bộ Quân khu vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức và cán bộ.

Trải qua 60 năm xây dựng, cống hiến và trưởng thành, UBKT các cấp trong Đảng bộ Quân đội và Quân khu từ chỗ chưa hoàn thiện, đến ngày càng hoàn thiện và phát triển thành hệ thống dọc từ UBKT QUTW đến UBKT các đảng bộ cơ sở. Ngành kiểm tra đã không ngừng trưởng thành và lớn mạnh, nhiều cán bộ kiểm tra, cơ quan UBKT đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và Quân đội tặng nhiều phần thưởng cao quý. Cơ quan Ủy ban kiểm tra và hàng trăm cán bộ, nhân viên Ngành Kiểm tra trong Đảng bộ Quân khu 2 đã được Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu, cấp ủy, chỉ huy các cấp khen thưởng; 213 đồng chí được tặng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp Kiểm tra của Đảng”.

Hiện nay, nước ta đang đứng trước những yêu cầu, nhiệm vụ mới với nhiều thời cơ thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Sự nghiệp đổi mới, hội nhập quốc tế, phát triển đất nước đang chuyển sang giai đoạn mới, yêu cầu cao hơn, ngày càng đi vào chiều sâu, khó khăn, phức tạp hơn so với trước. Bối cảnh trong nước, quốc tế đã có nhiều thay đổi, đang diễn biến nhanh chóng, khó lường. Công tác kiểm tra của Đảng đứng trước những khó khăn, thách thức: Các hiện tượng tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, “lợi ích nhóm”, “bệnh thành tích", “tư duy niệm kỳ”, “lạm quyền”, “lộng quyền”, vi phạm nguyên tắc tổ chức đảng đang còn nghiêm trọng.

Đại hội XIII của Đảng xác định phương hướng, mục tiêu xây dựng Quân đội trong những năm tới “Xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại. Đến năm 2025, cơ bản xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh. Đến năm 2030 xây dựng một số quân chủng, binh chủng, lực lượng hiện đại. Phấn đấu từ năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân hiện đại; vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Xây dựng cấp ủy, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên trong Quân đội tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân; kiên định mục tiêu lý tưởng của Đảng, bảo đảm chất lượng tổng hợp và sức chiến đấu cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong mọi tình huống”.

Từ phương hướng, mục tiêu xây dựng Quân đội mà Đảng ta đã xác định, trong thời gian tới, nhiệm vụ công tác kiểm tra, giám sát hết sức nặng nề; cán bộ kiểm tra luôn phải đối mặt, đấu tranh với những sai phạm, tiêu cực của đồng chí, đồng đội và đấu tranh với chính mình để không phạm phải cám dỗ đời thường. Do vậy, công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng cần phải được tiến hành mạnh mẽ, thường xuyên, liên tục, hiệu quả cao hơn nữa, không tự thỏa mãn, bằng lòng với kết quả đã đạt được. Cấp ủy, UBKT các cấp nhận thức sâu sắc và đầy đủ hơn nữa về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của UBKT các cấp. Công tác kiểm tra, giám sát phải được tiến hành thường xuyên, toàn diện, công khai, dân chủ, thận trọng và chặt chẽ, trong đó lấy cảnh báo, phòng ngừa, ngăn chặn là chính; phải giữ vững các nguyên tắc của Đảng, thực hiện đúng phương châm “Chủ động, chiến đấu, giáo dục, hiệu quả”. Mỗi cán bộ, nhân viên Ngành Kiểm tra Đảng trong Quân khu không ngừng phát huy, tô đậm truyền thống “Trung thành vô hạn, giữ vững tính Đảng, công minh, chính xác”, không ngừng học tập, nghiên cứu nâng cao trình độ, kiến thức; luôn phấn đấu, rèn luyện tác phong công tác, không kiêu ngạo, không say sưa với thành tích, tâm huyết, kiên quyết và trách nhiệm cao trong nghề nghiệp; phải thực sự gương mẫu trong cuộc sống và công tác, thực sự công tâm, khách quan, đặt lợi ích của Đảng, của Tổ quốc, của nhân dân và nhiệm vụ xây dựng đơn vị, Quân khu lên trên hết, trước hết.

Cấp ủy, UBKT các cấp phải tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, có phẩm chất đạo đức trong sáng, trong sạch, chí công vô tư, có dũng khí đấu tranh ngăn chặn những việc làm sai trái, tiêu cực. Cán bộ kiểm tra phải là những chiến sĩ kiên cường, có bản lĩnh, nắm chắc cơ chế, chính sách, Điều lệ Đảng, các quy chế, quy định của Đảng, Nhà nước, Quân đội, Quân khu. Thực hiện có hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật của Đảng trong Đảng bộ Quân khu là góp phần cho Quân đội ta hoàn thành tốt trọng trách mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

PV.