Hội khao quân của làng Tích Sơn
QK2 – Xã Tích Sơn nay thuộc phường Tích Sơn, thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc xưa có năm làng là Tiếc, Đậu, Sậu, Khâu, Hạ, có đình, đền, miếu thờ Lỗ Đinh sơn thất vị Đại vương (7 anh em họ Lỗ). Hàng năm lễ hội và các kỳ tiệc lệ được làng tổ chức đều đặn, trong đó lớn nhất là tiệc khao quân mồng 3 tháng Giêng tưởng nhớ đến công lao của Thất vị Đại vương có công đánh thắng quân Nguyên Mông xâm lược.
Lễ tế náo nhiệt trong lễ hội.
Tương truyền, vào đời nhà Trần, giặc Nguyên Mông xâm lược nước ta, thế giặc rất mạnh, vua quan nhà Trần vừa chặn đánh giặc vừa truyền hịch tìm người tài ra giúp nước. Lúc bấy giờ ở trang Bồ Lý (nay là xã Bồ Lý, huyện Lập Thạch) có 7 anh em (6 trai, 1 gái) con ông Lỗ Văn Trọng và bà Khổng Thị Liên, được nhân dân mến phục vì đức độ, tài giỏi. Theo lời hịch, 7 anh em lập trại tụ nghĩa ở núi An Sơn (khu đồi Cao, P.Ngô Quyền nay), núi Đinh (xã Kim Long) và núi Chống (P.Khai Quang), lại được vua ban chức tước và cử trông giữ đạo Sơn Tây.
Tháng Giêng năm Mậu Ngọ (1258), quân ta mở cuộc tiến công quyết liệt vào trại giặc ở Đông Bộ Đầu (bến sông Hồng khoảng phía trên cầu Long Biên, Hà Nội ngày nay), quân Mông Cổ bị đánh bật ra khỏi kinh thành, tháo chạy theo đường sông Hồng về phía Bắc. Lúc ấy, 7 anh em họ Lỗ đã tuyển mộ được thêm một số nghĩa binh ở Bồ Lý và đang trên đường truy kích giặc.
Để tăng sĩ khí, tiệc khao quân được mở. Tuy nhiên, nước đun chưa sôi, lợn chưa cạo đã thấy tiền đạo quân giặc tới, lệnh lên đường liền ban ra, dân làng vội chia thịt sống cho binh sĩ, riêng thủ lợn thì dành cho 7 tướng. Hôm sau, 7 tướng chia quân làm 3 đạo vây chặt quân giặc, đại chiến một trận, chém được tướng giặc và hơn nghìn quân.
Về sau, khi cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông kết thúc thắng lợi, vua Trần đã làm lễ phong thưởng và ban đất đai. Khi 7 tướng hóa thân về trời, vua sắc phong cho các vị là Đại vương, cho lập đền thờ ở Bồ Lý, hàng năm quốc tế, đồng thời xuống chiếu cho các làng xã thuộc những nơi Thất vị Đại vương đã đóng đồn, tuyển quân đều được lập đền thờ họ (trong đó có 5 làng Tích sơn).
Chị Vũ Thị Ly, người dân làng Tích Sơn cho biết: Hàng năm làng tôi đều mở lễ hội lớn tưởng nhớ công lao của Thất vị Đại vương, lễ hội có các cuộc trình diễn mô phỏng sự kiện và khung cảnh tiệc khao quân ngày trước như tế lợn, kéo cơm, sát kê chiêm túc, tế cờ, kéo co… với không khí rất khẩn trương, náo nhiệt, gấp gáp, vội vàng của đoàn quân sắp sửa xung phong ra trận năm xưa.
VŨ HƯƠNG (st)
Quân khu 1
