QK2 – Trải qua 80 năm, trước những biến động không ngừng của bối cảnh lịch sử và yêu cầu phát triển, quá trình chuyển dịch từ 3 nguyên tắc “dân tộc, khoa học, đại chúng” của nền văn hóa cách mạng vào xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong từng giai đoạn phát triển và hội nhập quốc tế của đất nước đã cho thấy vai trò một cương lĩnh khởi nguồn cho việc xác lập và hoàn thiện tư duy lý luận về phát triển văn hóa, phát triển con người ở Việt Nam.

Bài 2 : Những thành tựu to lớn của Đảng ta

Ngay từ khi Đề cương Văn hóa Việt Nam ra đời, với việc đặt con người ở vị trí trung tâm, là chủ thể sáng tạo, Đảng ta đã định hướng về xây dựng một số chuẩn mực tư tưởng, đạo đức, lối sống của con người Việt Nam. Trong đó tập trung trong 4 giá trị cốt lõi "Trí – Đức – Thể – Mỹ", bao gồm cả các giá trị truyền thống yêu nước, nhân ái, đoàn kết…, và giá trị hiện đại (năng lực sáng tạo, tôn trọng pháp luật…) và nâng cao thể lực, tầm vóc con người Việt Nam. Những giá trị đó từng bước được thể chế hóa, đưa vào các văn bản pháp luật, quy ước, hương ước làng, xã, quy chế, quy tắc, nội quy của các cơ quan, đơn vị, tổ chức. Trong suốt quá trình lịch sử, quan điểm xuyên suốt của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Văn hóa soi đường cho quốc dân đi", "Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em (nghệ sĩ-PV) là chiến sĩ trên mặt trận ấy" … tiếp tục được kế thừa, phát triển.

Đại tá, Anh hùng LLVT La Văn Cầu kể chuyện chiến đấu tại Trung đoàn 174 (Sư đoàn 316).

Từ sau đổi mới, Đảng ta đã có những nhận thức đổi mới về văn hóa. Đổi mới trên cơ sở tiếp tục phát huy những giá trị tư tưởng của dân tộc, của cha ông và đặc biệt là của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ngoài kế thừa những tư tưởng đó, chúng ta còn tiếp thu tư tưởng của tinh hoa văn hóa nhân loại. Đó là quan điểm của UNESCO – Tổ chức Văn hóa khoa học, giáo dục của thế giới – về văn hóa.      UNESCO khẳng định một số luận điểm hết sức quan trọng: Coi văn hóa là nền tảng tinh thần, là động lực, là mục tiêu của sự phát triển kinh tế, xã hội; văn hóa là sức mạnh nội sinh của dân tộc. Sự kết hợp những giá trị truyền thống với những giá trị của nhân loại đã kết tinh thành quan điểm của Đảng. Điều đó tạo chuyển biến mạnh mẽ trong đời sống văn hóa của người dân.

Với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, Việt Nam nằm trong nhóm các nước có tốc độ tăng trưởng chỉ số phát triển con người (HDI) cao trên thế giới với tăng trưởng trung bình HDI ở mức 1,36%/năm trong giai đoạn từ năm 1990 đến nay. Đi vào cụ thể, chúng ta thấy rằng, từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đến nay, Đảng ta đã có những quyết sách lớn về văn hóa như Nghị quyết Trung ương 5 khóa 8 xác định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội. Tiếp đến là Nghị quyết Trung ương 9 khóa XI, về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng xác định: “Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc”.

Thông qua Chiến lược phát triển văn hoá Việt Nam và Chương trình quốc gia về văn hóa qua các giai đoạn, công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hoá được quan tâm, đạt nhiều kết quả, các thiết chế văn hoá từng bước được đầu tư đồng bộ. Nhiều di tích được trùng tu, nâng cấp. Nhiều di sản văn hóa của Việt Nam được ghi danh vào danh mục quốc gia, quốc tế như một cách ghi nhận và bảo tồn các giá trị lịch sử, giáo dục và sự đặc sắc về nghệ thuật, với 3.602 di tích quốc gia, 128 di tích quốc gia đặc biệt, 8 di sản văn hoá và thiên nhiên thế giới, 15 di sản văn hoá phi vật thể và 9 di sản tư liệu được UNESCO ghi danh, 469 di sản văn hoá phi vật thể được đưa vào danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia; Nhà nước đã phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân cho 131 cá nhân, danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú cho 1.619 cá nhân, 452 Nghệ sĩ Nhân dân, 2.623 Nghệ sĩ Ưu tú, 136 tác phẩm, cụm tác phẩm về văn học nghệ thuật được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, 669 tác phẩm, cụm tác phẩm được trao tặng giải thưởng Nhà nước.

Có thể khẳng định, bằng văn hoá và từ văn hoá, hình ảnh đất nước Việt Nam "An toàn – thân thiện – hiền hoà – mến khách – hội nhập – phát triển" với nền văn hoá đậm đà bản sắc được đông đảo bạn bè quốc tế biết đến, với nhiều giải thưởng quốc tế danh giá như: Điểm đến Văn hoá hàng đầu châu Á (2019, 2020), Điểm đến Ẩm thực hàng đầu châu Á (2019, 2020), Điểm đến Di sản hàng đầu thế giới (2020)…

Việc gắn kết văn hóa trong phát triển kinh tế – xã hội có chuyển dịch tích cực về nhận thức và hành động. Minh chứng điển hình cho nỗ lực hiện thực hóa Nghị quyết Trung ương 9 khóa XI  chính là việc ban hành Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Chiến lược đã đánh dấu một bước tiến mới trong việc kiến tạo môi trường thể chế thuận lợi cho các ngành công nghiệp văn hóa khai thác và chuyển hóa các nguồn tài nguyên văn hóa thành các sản phẩm và dịch vụ có sức hấp dẫn. Theo thống kê, đóng góp của các ngành công nghiệp văn hóa của Việt Nam ước đạt 3,61% GDP năm 2018.

80 năm qua, dưới ánh sáng của Đề cương về Văn hóa Việt Nam, quá trình phát triển văn hóa và xây dựng con người Việt Nam đã có những bước tiến tích cực và đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Bài, ảnh: NGỌC CƯỜNG