Di tích Trại tập trung Noong Nhai
Bản Noong Nhai (xã Thanh Xương, huyện Điện Biên) là nơi ghi dấu hàng trăm người dân vô tội đã vĩnh viễn ra đi trong vụ thảm sát tang tóc của bom đạn mà giặc Pháp điên cuồng cho máy bay dội xuống.
Tượng đài “Hận thù Noong Nhai” trong khu tưởng niệm.
Ngày 20/11/1953 quân Pháp nhảy dù xuống chiếm đóng Điện Biên Phủ với ý đồ thực hiện kế hoạch Nava. Quân Pháp đã huy động hàng trăm lượt máy bay, hàng chục xe tăng, xe ủi đất, hàng trăm pháo lớn các loại, hàng ngàn tấn bom đạn và phương tiện chiến tranh cùng hàng vạn quân tinh nhuệ chiếm đóng Điện Biên Phủ. Trong thời gian rất ngắn chúng đã biến Điện Biên Phủ thành một tập đoàn cứ điểm quân sự mạnh, một pháo đài không thể công phá gồm 3 phân khu, 8 cụm và 49 cứ điểm. Pháp đã cho quân càn quét, dồn dân vào các trại tập trung. Noong Nhai khi đó là một trại tập trung lớn nhất, chúng nhồi nhét khoảng hơn 3.000 người của các bản Mường Thanh, Bôm La, Thanh An, Noong Luống, Noong Hẹt, Pom Loi, bản Khá… Người dân Khơ Mú ở các bản vùng cao như Núa Ngam, Pú Nhi (nay thuộc huyện Điện Biên Đông) cũng bị giặc ép bỏ nhà cửa xuống trại tập trung. Âm mưu của địch là cách ly dân chúng với bộ đội ta và làm bia đỡ đạn cho lính Pháp nếu quân ta đánh vào Điện Biên Phủ. Ngoài ra các trại tập trung này còn là lực lượng khổ sai làm không công cho chúng như dỡ nhà, chặt cây, xây dựng hầm hào, đồn bốt cho quân Pháp.
Khi Chiến dịch Điện Biên Phủ bước vào đợt tấn công thứ hai của quân ta, quân Pháp ở Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ rơi vào thế bị bao vây, nguy cơ bị tiêu diệt đã gần kề, quân địch ngang nhiên cho máy bay ném bom tàn sát dân thường ở trại tập trung Noong Nhai: 14 giờ ngày 25/4/1954, 4 máy bay Đacôta của không quân Pháp từ hướng Nam bay tới nhằm thẳng trại tập trung Noong Nhai dội bom sát thương và bom Napan vào một đám đông dân chúng. Trận ném bom chỉ kéo dài chừng 30 phút nhưng đã sát hại 444 người đa số là người già, phụ nữ và trẻ em, có nhiều gia đình chết không còn một ai.
Để tưởng niệm những người dân vô tội đã phải chết bởi sự tàn ác của thực dân Pháp, năm 1984 khu tưởng niệm đã được xây dựng ngay tại khu vực bản Noong Nhai, xã Thanh Xương, huyện Điện Biên, bên quốc lộ 279 – con đường xuyên Á sang nước bạn Lào. Nổi bật ở khu tưởng niệm là tượng người phụ nữ Thái bế con đã bị bom giặc giết chết trên tay, thể hiện nỗi đau khôn cùng của những người mẹ mất con và thông qua đó lên án sự tàn ác, tính chất dã man của cuộc chiến tranh phi nghĩa của thực dân Pháp ở Việt Nam.
VŨ HƯƠNG (ST)
Quân khu 1
