Đã từ rất lâu, cán bộ, nhân viên Đội Quy tập mộ liệt sĩ  Quân khu 2 luôn đau đáu một niềm trăn trở: “Chúng ta sẽ phải sống, làm việc sao đây để xứng đáng với sự hy sinh xương máu của các Anh hùng liệt sĩ đã gửi lại nơi rừng sâu núi cao vẫn chưa được về với đất mẹ hay vẫn là nấm mộ chưa biết danh tính…?”. Luôn thường trực trong suy nghĩ câu hỏi đó đã thôi thúc cán bộ, nhân viên Đội Quy tập mộ liệt sĩ nêu cao tinh thần trách nhiệm, ý chí tự lực, tự cường, chủ động khắc phục khó khăn, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập, hồi hương hài cốt các liệt sĩ hy sinh trên đất Bạn Lào về nước…

Đội Quy tập mộ liệt sĩ Quân khu 2 đóng quân trên địa bàn tỉnh U Đôm Xay (Nước CHDCND Lào) có nhiệm vụ xác minh, tìm kiếm, cất bốc và hồi hương hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh trên địa bàn 6 tỉnh Bắc Lào. Địa bàn đơn vị đảm nhiệm rộng lớn, địa hình rừng núi hiểm trở, giao thông đi lại khó khăn, thời tiết khí hậu khắc nghiệt, dân cư thưa thớt, trình độ dân trí thấp, còn nhiều phong tục tập quán lạc hậu… Mặt khác, các thông tin về mộ liệt sĩ còn lại chủ yếu nằm rải rác ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, nhiều thông tin không có sơ đồ mộ chí cụ thể… Thêm vào đó còn có bất đồng về ngôn ngữ nên ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình thực hiện nhiệm vụ của đơn vị.

Thực tế cho thấy, quá trình xác minh, tìm kiếm, cất bốc, hồi hương liệt sĩ, cán bộ, nhân viên Đội Quy tập mộ liệt sĩ Quân khu 2 luôn nhận được sự giúp đỡ nghĩa tình của nhân dân địa phương nơi đất Bạn. Chia sẻ về sự giúp đỡ trong những lần đi thực hiện nhiệm vụ, Thiếu tá Dương Tiến Dũng, Phó Đội trưởng Đội Quy tập mộ liệt sĩ bộc bạch: Khi chúng tôi đến bản Sam Nhọt, huyện Luông Nậm Thà, tỉnh Luông Nậm Thà xác minh thông tin, Trưởng bản Chăn Thi Sùng đã thông báo ngay cho người già trong bản đến để cung cấp thông tin về mộ liệt sĩ. Người già trong bản đã cung cấp thông tin về 4 liệt sĩ được an nghỉ ở gần bản. Ngoài ra, đơn vị còn một sơ đồ mộ chí về 19 liệt sĩ đang an nghỉ cũng thuộc bản Sam Nhọt và đến lần thứ năm tìm kiếm, chúng tôi vẫn nhận được sự giúp đỡ kiên trì, nghĩa tình của nhân dân địa phương, nhất là Trưởng bản Chăn Thi Sùng và người già trong bản. Lần đó, hành quân mất hai ngày trong rừng rậm, vượt qua vách núi dựng đứng, có đoạn đường phải cõng, dìu người già, đêm đến phải thay nhau thức để đốt lửa cho đỡ lạnh, cho đến ngày thứ 4, chúng tôi mới tìm thấy nghĩa trang 19 liệt sĩ có đầy đủ danh tính trong niềm vui vỡ òa… Cả trưởng bản, người già và chúng tôi đều ôm lấy nhau trong rưng rưng nước mắt vui mừng.

Trao đổi về kinh nghiệm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thiêng liêng trên đất Bạn Lào, Thượng tá Nguyễn Thế Giang, Chính trị viên Đội Quy tập mộ liệt sĩ Quân khu 2 cho biết: Nhận thức rõ tính chất, đặc điểm của nhiệm vụ cùng với những khó khăn phức tạp vốn là những trở ngại cho việc xác minh, tìm kiếm mộ liệt sĩ, đơn vị chúng tôi đã quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của trên, tổ chức học tập, phổ biến các văn bản về chế độ, chính sách của Đảng, Nhà nước về công tác mộ liệt sĩ; phát động phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn” sâu rộng trong cán bộ, nhân viên, tập trung khắc phục tâm lý e dè, ngại ngùng khi làm nhiệm vụ, chủ động phối hợp, hiệp đồng, đoàn kết với các lực lượng của Bạn… Cán bộ, nhân viên trong Đội luôn chủ động học tập, tự học ngôn ngữ và nghiên cứu, tìm hiểu về phong tục tập quán của nhân dân. Đơn vị thường xuyên tổ chức bồi dưỡng, hướng dẫn cán bộ, nhân viên phương pháp xác minh thông tin, tác nghiệp trên bản đồ, cách phát hiện vị trí mộ, cách cất bốc hài cốt liệt sĩ cũng như kỹ năng tuyên truyền, vận động nhân dân trong cung cấp thông tin… Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, đơn vị luôn chấp hành nghiêm kỷ luật, nhất là kỷ luật dân vận, tôn trọng phong tục tập quán của nhân dân địa phương…

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, từ nằm 2013 đến nay, Đội Quy tập mộ liệt sĩ Quân khu 2 đã tổ chức hơn 100 đợt đi xác minh, tìm kiếm; 58 đợt đi cất bốc, quy tập ở 152 bản của 28 huyện thuộc 6 tỉnh Bắc Lào; kết luận làm rõ 455 thông tin về mộ liệt sĩ; tìm kiếm cất bốc được 255 hài cốt liệt sĩ… Trong quá trình xác minh, tìm kiếm, cất bốc, hồi hương liệt sĩ, Đội Quy tập mộ liệt sĩ đã kết hợp chặt chẽ với Bạn để phát huy hiệu quả sự ủng hộ, giúp đỡ của nhân dân địa phương với nhiều phần việc quan trọng, như dẫn đường, bảo vệ, tham gia đào mộ, bảo đảm nơi ăn, nghỉ… từ đó rút ngắn được thời gian thực hiện nhiệm vụ và hạn chế thấp nhất sự phức tạp, rủi ro trong quá trình tìm kiếm…

VŨ THƯ