Đánh địch bằng vũ khí của địch
Qk2 – Đá Xô là vùng núi cao hiểm trở thuộc địa bàn xã Cát Thịnh, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Đây là địa điểm có thể tạo bẫy đá, sa đá, dàn đá thành vũ khí để tiêu diệt địch; là vị trí thuận lợi cho ta đánh địch theo kiểu du kích trong điều kiện lực lượng ít và vũ khí thô sơ.
Năm 1947, thực dân Pháp tạm chiếm đóng đồn ở Ba Khe, Đèo Phà; vì thế, nhiều người dân khu vực này đã đi nơi khác tản cư. Trước sự càn quét của quân địch, năm 1948, một số người ở lại cùng với đồng bào Mông đã thành lập một đội biệt động gồm 12 người do đồng chí Sa Minh Sứng làm tiểu đội trưởng, sau đó rút đi một số người, đội chỉ còn 8 người và chuyển tên thành Đội du kích Đá Xô với nhiệm vụ bảo vệ nhân dân, là cầu nối liên lạc từ huyện Văn Chấn theo núi Tề vào Làng Nhì (Trạm Tấu). Lúc này, đồng chí Hoàng Hữu San làm đội trưởng. Đội cùng lực lượng chủ lực đã từng bước lập nên những chiến công vang dội.
Với những công cụ, vũ khí thô sơ, Đội du kích Đá Xô được giao nhiệm vụ bám địch, theo dõi từng đường đi nước bước của địch để biết được kế hoạch di chuyển của chúng, từ đó báo cáo với quân bộ đội chủ lực, chặn đánh, ngăn cản không cho quân địch tiến sâu vào trong.
Bằng hình thức đánh du kích, từng đội viên trong Đội đã kết hợp với nhau đánh địch để lấy vũ khí. Cũng chính nhờ sự theo dõi bám sát mọi động thái của địch nên Đội đã biết được nhiều kế hoạch của địch, từ đó lập kế hoạch tự đánh địch bằng chính những vũ khí cướp được của giặc.
Trong suốt những năm hoạt động, Đội du kích Đá Xô đã tổ chức 27 trận đánh và chống càn, tiêu diệt và làm bị thương nhiều lính ngụy, trong đó có cả chỉ huy Pháp. Điển hình vào cuối năm 1947, đầu năm 1948, Đội du kích sau khi trinh sát, thời cơ thuận lợi, đã phối hợp cùng với quân bộ đội chủ lực Đại đội Tiến Vinh chặn ở điểm tiếp tế từ đồn Ba Khe ra Thượng Bằng La, tiêu diệt quân địch và cướp vũ khí, làm cho địch hoảng sợ và rút chạy. Tiếp đến, trận đánh chặn ở cầu Ngòi Lao không cho địch vận chuyển lượng thực tiếp tế; do chủ động, Đội du kích cùng quân chủ lực đã đánh tan địch và lấy vũ khí.
Đội du kích Đá Xô là một tấm gương sáng của những người con ưu tú của các dân tộc Tây Bắc. Những chiến sĩ áo chàm chân chất thà hy sinh xương máu chứ không chịu khuất phục giặc thù, một lòng theo Đảng, bảo vệ căn cứ.
BÙI THỦY (tổng hợp)
Quân khu 1
